ସୁମନ ମାୟାଧର, ଭାଗ ୯ ଓ ୧୦।

୯

ଗ୍ରୀଷ୍ମଛୁଟି ଆଉ ଅଳ୍ପଦିନ ପରେ ଆରମ୍ଭ ହେବ । ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଦେଲା । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଓ ସହକର୍ମୀ ମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ୟାରିସ ଅନୁଭୁତି ବାଣ୍ଟିଲୁ ଆମ୍ଭେ । 

ଅଧା ଅଙ୍କା ଚିତ୍ର ଉପରେ କାମ ଜାରି ରଖିଥାଏ ମାୟାଧର । ସବୁଦିନ ମନେହୁଏ ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା, ପରଦିନ ସକାଳୁ ସେ ପୁଣି ଆରମ୍ଭ କରେ । ମୁଁ କିଛି କହେନା । ସତେ ଅବା ସବୁକିଛି କାମ ସେ ଭୁଲିଯାଇଛି । ପ୍ରତିଦିନର ନୂତନ କାମ ଦେଖି ମୁଁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । କରୁ ସେ ଯାହା କରୁଛି ।

ଛୁଟିହେଲା । କାମକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ଆମେ ପାଇକାଳୀ ଗଲୁ । ପୁଣି ଥରେ ତାକୁ ଅଳିକଲି, ମୋ ପରିଚୟ ସେ ହିଁ ମାଆଙ୍କୁ କହିବ ।

ଯାତ୍ରାକାଳରେ ପୁଣି ଏକ ନୂଆ ଅନୁଭୂତି ହେଲା । ଦୁଃଖଦ । ଆମ ତିନି ଜଣିଆ ସିଟରେ ବସିଥାନ୍ତି ଜଣେ ମଧ୍ୟବୟସ୍କ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି । କେତେଜଣ କିନ୍ନର ପହଞ୍ଚି ସେମାନଙ୍କ ଚିରାଚରିତ ଶୈଳୀରେ ଭିକ୍ଷା କଲେ । ମାୟାଧରକୁ ମୋ ଉହାଡରେ ରଖି ମୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ କଣ କିଛି ଦେଲି । ମୋ ମୁହଁକୁ ବଲବଲକି ଅନାଇ ହସିଦେଲେ ସେମାନେ । କେଜାଣି କାହିଁକି, ମୁଁ ବି ହସିଦେଲି । ସାମ୍ନା ସିଟରେ ବସିଥିବା ଯୁବକ ତିନିହେଁଙ୍କୁ ସେମାନେ ଜବର କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ କିଛି ଦେବାର ସମ୍ଭାବନା ନଥିଲା । ଯୁକ୍ତିତର୍କ ହୋଇଥାନ୍ତା, ମୁଁ ତାଙ୍କ ଦଳପତିଙ୍କୁ ହସି ହସି ଠାରିଦେଲି । ସେମାନେ ଚାଲି ଯାଉଥିଲେ । ଆମ ବୟସ୍କ ସହଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ସେମାନେ କିଛି ମାଗିଲେ ନାହିଁ । ସେ ଯଚେଇ ହୋଇ ହଜାର ଟଙ୍କିଆ ନୋଟଟିଏ ଧରାଇ ଦେଲେ । ବୋଧହୁଏ ଖୁଚୁରା ନାହିଁ ଭାବି ସେମାନେ ପରସ୍ପର ଠାରୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ହଜାର ଟଙ୍କାର ଖୁଚୁରା ଦେଲେ । ସେ ଭାଇ ବା ମଉସା ଜଣଙ୍କ ହସି କହିଲେ, - ନାଇଁ ରଖିନିଅ କିଛି ସମୁହ କାମରେ ଲଗାଇବ । 

-ଆଜ୍ଞା, ଆଜ୍ଞା ଦେବୀ ମାଆଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଚାମର ନେବୁ, ତାଙ୍କ ପାଇଁ ନବ ବସ୍ତ୍ର ନେବୁ । ତାଙ୍କ ଦଳପତି ସକୃତଜ୍ଞ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଇ ଚାଲିଗଲେ । ସେମାନେ ଗଲାପରେ ଦେଖାଗଲା ସେ କାନ୍ଦୁଛନ୍ତି । ସାମ୍ନାର ଯୁବକ ମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୀରବ । ମୋ ମନ ଚହଲି ଗଲା ଯେମିତି ଏକ ଝଟକା ଲାଗିଲା । ମୁଁ ତାଙ୍କୁ କେମିତି ପ୍ରବୋଧନା ଦେବି ଭାବୁଥାଏ । ବଗି ବାହାରେ ଝରକା ବାଟୁ ଚାହୁଁଥାଆନ୍ତି କିନ୍ନର ଦଳପତି । ଗାଡି ଛାଡିଦେଲାଣି । ବୋଧହୁଏ ସେ ବି ଘଟଣାଟିକୁ ଦେଖିନେଇଥିଲେ । ଚଳନ୍ତା ଗାଡିରେ ଚଢି ଆସିଲେ ସେ ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇ । 

- ଆଜ୍ଞା କୁହନ୍ତୁ, କି ପାଇଁ ଆପଣ ବିବ୍ରତ । ମୋ ନାମ ଶକ୍ତି । ମୋ ଦ୍ୱାରା କଣ କିଛି ସମାଧାନ ହୋଇପାରେ?

ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣଙ୍କ ଏକ କିଶୋରର ଫଟୋ ଦେଲେ ତାଙ୍କୁ । -ଏ ମୋ ଏକ ମାତ୍ର ସନ୍ତାନ, ସୁବୋଧ । ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କ ଭଳି । ଆମେ ତାକୁ ବୁଝି ପାରିଲୁ ନାହିଁ । ସେ ବର୍ଷେହେଲା ଘରୁ ଚାଲିଯାଇଛି । କିଛି ଖବର ମିଳୁନି । କେଉଁଠି ଯଦି ମିଳନ୍ତା ଓ ଘରକୁ ଆସନ୍ତା ଆମକୁ ଶାନ୍ତି ମିଳନ୍ତା ।  

ଶକ୍ତି ସେ ଫଟୋ ଓ ତାଙ୍କ ଠିକଣା ନେଇ ଚାଲିଗଲା । ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଟିପାଖାତାରେ ଠିକଣାଟି ଲେଖିଲି । ମୁଁ ତ ନିଜକୁ ସମ୍ଭାଳି ନେଇଥିଲି, ହେଲେ ମାୟା ଓ ସେ ସାମ୍ନା ପିଲାଏ ରୁମାଲରେ ମୁହଁ ପୋଛୁଥିଲେ । ସମସ୍ତେ ନୀରବ । ମୁଁ କିଛି କଥା ଆଦାୟ କଲି । ସେ, ସଦାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି । ଶାସକ ଦଳର ଜଣେ ସରପଞ୍ଚ, ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା  ରଘୁପୁର ପଞ୍ଚାୟତର । ସେ କହିଲେ, ଏମାନେ ବି ମୋ ଭଳି ବାପାର ପିଲା ହୋଇଥିବେ । ମୋ ପିଲା ବି ଏମିତି କିଛି ଉପାୟରେ ଚଳୁଥିବ । 

ଏବେ ସମସ୍ତେ ନୀରବରେ ଶୁଣୁଥିଲେ । ସଂଧ୍ୟା ହୋଇ ଯାଇଥିଲା ସେ ବର୍ଥର ବତୀଟି ଜଳୁ ନଥିଲା । ମୁହଁ ଅନ୍ଧାର ମଧ୍ୟରେ ମୋ ଆଖିରୁ ଗଡିଯାଉଥିଲା ଅବାରିତ ଲୋତକ । ମାୟାଧର ମୋ ପିଠି ଥାପୁଡାଇ ମୋତେ ପ୍ରବୋଧନା ଦେଉଥିଲା । 

    

ଆମେ ପାଇକାଳୀରେ ଥିଲୁ। ମୁଁ ମାଆଙ୍କୁ କେମିତି କେମିତି ଏକ ପ୍ରକାର ଲାଜ କରୁଥାଏ । ଧରା ନପଡିବା ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ନିଜକୁ ଘର କାମରେ ଓ ଅଂଶୁ ସହ ଖେଳିବାରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରଖୁଥାଏ । ଅଂଶୁ ମୋର ବନ୍ଧୁ ହୋଇଯାଇଥାଏ । ଅଙ୍କଲ୍ ଅଙ୍କଲ୍ କହି ମୋ ପଛରେ ଗୋଡାଉ ଥାଏ । ମୋତେ ଖୁବ୍ ଆନନ୍ଦ ଦେଉଥାଏ । ମାଆଙ୍କ ଯେଉଁ ସମୟ ବଳୁଥାଏ ସେ ପୁରାଣ ପଢୁଥାନ୍ତି । ଅଂଶୁପାଇଁ ନୂଆ ନୂଆ ଗପ ଯୋଗାଡ କରୁଥାନ୍ତି । ମାଆଙ୍କ ଏହି ପଢିବା ଗୁଣଟି ମତେ ବହୁତ ଭଲ ଲାଗେ । ଖବରକାଗଜ ପଢନ୍ତି । ଓଡିଆ ପତ୍ର ପତ୍ରିକା ପଢନ୍ତି । ନିଜକୁ ତିରସ୍କାର କଲି । ଆଗଭଳି ମୁଁ ଆଉ ମାଆଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି ନୂଆ ପତ୍ରିକା ଆଣି ଦେଉନଥିଲି । ବିଜେବିରେ ପଢିଲାବେଳେ କେତେ ଦେଉଥିଲି ମାଆଙ୍କୁ । ତାଙ୍କର କିଛି ବାଛବିଚାର ନଥାଏ । ଯାହା ଗୋଟିଏ ପାଇଲେ ସେ ପଢି ପକାନ୍ତି ତାଙ୍କ ବଳକା ସମୟରେ । କହିଲେ ତା ବାପା ତ କେବେ ଆଣିଦେଉନି, ତା ଛଡା ଏ ବଦମାସ ନାତିଟୋକା ଫୁରୁସତ ଦେଉଛି କେଉଁଠି ଯେ ।

-କଣ କହିଲ ଜେଜେ, ମୁଁ ବଦମାସ । ହେଉହେଲା, ତୁମର ମୋର କଟି, ସୁମନ ଅଙ୍କଲ ଥିଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।

- ଆଉ ତାପରେ? ଆମେ ଉଭୟ ପଚାରିଲୁ ଏକ ସମୟରେ ।

- ତାପରେ କଟି ଫିଟିବ । ଆଉ କିଏ ଥିବ ଯେ, ଜେଜେମା ବ୍ୟତୀତ ।

ହଠାତ୍ ନିଜକୁ ରୋକିଦେଲି କହିବାରୁ, କି କାହିଁକି, ଆମର ଅଂଶୁ ପାଇଁ ନୂଆ ମାଆ ଆଣିବା । ମୋ ମୁଣ୍ଡ ଝାଳେଇଗଲା । ଅଂଶୁ କଣ ଭାବିଥାନ୍ତା? ମାଆ କିଭଳି ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତେ? କାଲି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯେଉଁ କଥାକୁ ଭାବୁଥିଲି ଏଥରର ମୂଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆଜି ସେକଥା ଖୁବ୍ ଛୋଟ ମନେହେଲା ।

ଏମିତି ଦୁଇ ଚାରି ଦିନ ଗଲା, ମୁଁ ମାୟାକୁ କହୁଥାଏ, ମୋ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ମାଆଙ୍କ ସହ ନିରୋଳାରେ କହିବା ପାଇଁ । ସେ ହଁ ମାରୁଥାଏ ପୁଣି କିଛି କହୁ ନଥାଏ ।

ଦିନେ ମାଆ ଖବରକାଗଜ ପଢୁଥିଲେ । ପରିଚାରକଙ୍କୁ ଅବ୍ୟାହତି ଦେଇ ମୁଁ ନିଜେ ତାଙ୍କ ଜଳଖିଆ ଧରି ପହଞ୍ଚିଲିି । ଘରକାମରେ ମୁଁ ଆନନ୍ଦ ପାଏ, ଏକଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ।  ଅଂଶୁ ଓ ତା ବାପା ଯାଇଥାନ୍ତି ବାହାରକୁ । ମାଆ ମୋତେ ପାଖରେ ବସିବାକୁ କହିଲେ । ମୁଁ ସେଇଠି ଚଟାଣରେ ଏକ ମଖମଲି ଆସନ ପାରି ବସିଗଲି ।

ମାଆଙ୍କ ଆଖିରେ ଲୁହ । ସେ କହିଲେ, ମାୟା ତାଙ୍କୁ ସବୁକିଛି କହିଛି । ତାଙ୍କ ମାଉସୀ ପୁଅ ଭାଇଜଣେ ଥିଲେ ମୋ ଭଳିଆ । ନାଆଁଟି ତାଙ୍କ କାଳନ୍ଦୀ । କେହି ତାଙ୍କ କଥା ବୁଝନ୍ତି ନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଦୂର୍‌ଦୂର୍ ମାର୍‌ମାର୍ କରନ୍ତି । ବାହାର ଲୋକେ ତାକୁ ଚିଡାନ୍ତି । ସେ ଥିଲେ ମାଆଙ୍କର ଖୁବ୍ ଅନ୍ତରଙ୍ଗ । ତାଙ୍କୁ ସବୁକଥା କହନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପାଖେ ସଜବାଜ ହୁଅନ୍ତି । ସେ ପାଇଁ ମାଆ ନିଜଘରୁ ଓ ମାଉସୀଙ୍କଠୁ ଗାଳିଶୁଣନ୍ତି । କେତେ ଭଲ ମୁରୁଜ ପକାନ୍ତି ସେ, ନୂଆ ନୂଆ ପ୍ରକାର ରଙ୍ଗୋଲି କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚମକାଇ ଦିଅନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପରିସ୍ଥିତି ଏମିତି ହେଲା, ସେ ଘର ଛାଡି ପଳାଇଗଲେ । ବହୁତ ଦିନ ପରେ ସେ ଚିଠିଟିଏ ଦେଇଥିଲେ ମାଆଙ୍କ ପାଖକୁ । ନିଜ ଠିକଣା ତ ଲେଖି ନଥିଲେ, କେବଳ ଡାକ ମୋହରରୁ ଜଣା ପଡିଥିଲା ସେ ବମ୍ବେରେ ଅଛନ୍ତି । ଲେଖିଥିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ଦେବାକୁ ଯେ ତାଙ୍କୁ ଭୁଲି ଯାଆନ୍ତୁ । ଆହୁରି ବି ଲେଖିଥିଲେ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ବହୁତ ଟଙ୍କା ହେଲେ ସେ ଗାଆଁକୁ ଆସିବେ । କଣ କରୁଛନ୍ତି, କେମିତି ଚଳୁଛନ୍ତି କିଛି ଲେଖି ନଥିଲେ । ଜଣାନାହିଁ କୁଆଡେ ଅଛନ୍ତି ଏବେ । 

-ଏଇଟା କଣ ମାଉସୀ ଘର ଠିକ୍ କଲେ? ତାହାର କଣ ଦୋଷ?- କହିଲେ ମାଆ

ମାଆ ପୁଣି କହିଲେ । ତାଙ୍କ କପାଳ ପୋଡିଗଲା, ମାୟା ବାପା ଚାଲିଗଲେ । ଏହାପରେ ଅଚାନକ ତାଙ୍କ ପାଖରୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ଚିଠି ଆସିଥିଲା । ପ୍ରକୃତରେ ସେ ଗାଆଁକୁ ଆସି କାହାଠୁ ଏ ଖବର ଶୁଣି ଆଉ ମାଆଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ ନକରି ଫେରି ଯାଇଥିଲେ । ଏହାର ବହୁଦିନ ପରେ ମାଆଙ୍କ ଜଣେ ମାମୁଁଙ୍କ ନାମରୁ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଦଶ ହଜାର ଟଙ୍କାର ମନିଅର୍ଡର ଆସିଥିଲା । ସେ କଲିକତାରେ ରହନ୍ତି । ମାଆ ଭାବିଲେ ମାମୁଁ ଏତେଗୁଡା ଟଙ୍କା କାହିଁକି ଦେଲେ, ଏ ଦୁଃଖ କଣ ଘୁଞ୍ଚି‌ବ? ଦଶ ହଜାର ସେ ବେଳେ ଖୁବ୍ ଅଧିକ ଟଙ୍କା । ବୁଝୁବୁଝୁ ମାମୁଁ ସେ ଟଙ୍କା ଆଦୌ ପଠାଇ ନଥିଲେ । ମାଆଙ୍କ ସନ୍ଦେହ, କେବଳ ହଜିଲା ଭାଇ କାଳନ୍ଦୀ କରିଥିଲେ ଏ କାମ । ସେ ଆଉ ଫେରି ନାହାନ୍ତି । 

ମୋତେ ଦେଖିଲା ମାତ୍ରେ ସେ କାଳେ ତାଙ୍କ କଥା ମନେ ପକାନ୍ତି, ହେଲେ ଏକଥା କେମିତି ଅବା କହନ୍ତେ? ମୋତେ ସେ କଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦେଲାବେଳେ ମାଆଙ୍କ ମନେ ପଡିଥିଲା, କାଳନ୍ଦୀ ମାମୁଁ କେମିତି ଟିକେ ସଜ ହେବାପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

ମାଆ ପୁଣି କହିଲେ ଯେ ମୁଁ ଯାହା ଇଛାକରୁଛି ତାହା କରିବାରେ ତାଙ୍କର କିଛି ବିରୋଧ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେ ଉପଦେଶ ଦେଲେ, ମୋ ପରିବାର ଲୋକଙ୍କ ଆସ୍ଥା ଭାଜନ ହୋଇ ଯାହା କିଛି କରିବା ଭଲ ।

ମୁଁ ମାଆଙ୍କ ଗୋଡ ଦୁଇଟିକୁ ଜାବୁଡି ଧରି ବହୁତ ଦିନ ପରେ ଭୋ ଭୋ କାନ୍ଦି ପକାଇଲି । ଈଶ୍ୱର ମୋ ପ୍ରତି ଏମିତି ସଦୟ କାହିଁକି?

ମାଆ ମୋତେ କୋଳେଇ ନେଇ ତାଙ୍କ ପଣତରେ ମୋ ଆଖିରୁ ଲୁହ ପୋଛିଦେଲେ ।

କଥା ସେତିକିରେ ଅଟକିଲା ନାହିଁ । ମାଆ ଭିତରକୁ ଯାଇ ପୁଳାକଯାକ ଜ୍ଞାନବିଜ୍ଞାନ ପତ୍ରିକା ଆଣିି ମୋ ଆଗରେ ଖେଳାଇ ପକାଇଲେ । ସୂଚୀପତ୍ର ଦେଖି ଦେଖି ସେ ଶେଷରେ ପାଇଗଲେ ଏକ ବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟ ।

- ସୁମନ! ନେ ଦେଖ, ଏହି ବିଷୟଟି ପଢିବା ଦିନ କାଳନ୍ଦୀ କଥା ଖୁବ୍ ମନେ ପଡିଥିଲା । ଆଜିକାଲି ପୁଅଟିଏ ବି ଝିଅ ହୋଇ ପାରୁଛି ନା?

ମାଆଙ୍କ ନିରୀହ କଥା ପୁଣି ଥରେ ମୋ ଆଖିରେ ପାଣି ଆଣିଦେଲା । ଅବଶ୍ୟ ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ମୁଁ ଆଗରୁ ବହୁତ ପଢାପଢି କରିଥିଲି, ତଥାପି ମାଆଙ୍କ ହାତରୁ ଆଣି ମୁଁ ପଢି ପକାଇଲି, ତାଙ୍କୁ ଭଲ ଲାଗିବ ବୋଲି ।

ମୁଁ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ହେଲି । ମାଆଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ କହିଦେଲି, -ମାଆ, ମୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ପାଉଛି, ଆଉ ନିଜକୁ ଲୁଚାଇ ରଖିବାକୁ ଚାହୁଁନି । କିନ୍ତୁ ମୋ ଚାରିକଡର ନିଜ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ପଡିବ ଅନେକ । ମାଆ ଆପଣ ମାୟାର ବାହାଘର ବାବଦରେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତୁ ।

- ଦେଖ୍ ସୁମନ । କୌଣସି କଥା ଅନ୍ୟ ଏକ କଥା ସହ ମିଶାଇ ଭାବିଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ ଯଦିଓ ପ୍ରତି ଟିକିଟିକି କଥା ଆଦୌ ସ୍ୱାଧୀନ ନୁହନ୍ତି । ନିଜ ସମୟ ନିଜେ ଖୋଜି ନିଅନ୍ତି ହେବାକୁ ଥିବା ଘଟଣାମାନ । କାଳନ୍ଦୀ ମୋ ମନରେ ସବୁବେଳେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏକଥା କେବେ କାହାକୁ କହିନଥିଲି, ଏମିତି କି ମାୟା ମଧ୍ୟ ଜାଣେନି କିନ୍ତୁ ଆଜି ସେ ସମୟ ଆସିଲା ସେକଥା ତା ରାସ୍ତା ପାଇଲା ପ୍ରକଟିତ ହେବାକୁ । ସେମିତି ତୋ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ମାୟା ବାହାଘର ପ୍ରସଙ୍ଗ ସହ ଯୋଡିବା ଫଳରେ ମାୟା ଉପରେ ବରଂ ଅଯଥା ଚାପ ପଡିବ । ଅଂଶୁକୁ ଦଶ ବର୍ଷହେଉ । ଆମେ ମାୟାର ବାହାଘର ପାଇଁ ମନ ସ୍ଥିରକରୁ ଆଗ । ଅଂଶୁ ଆମର ସବୁକିଛି । ମାୟା ବାହାହେବା କଥା ମୋ ମନରେ ବି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମିତି ଅଧିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟିକରୁନି । ମାୟା ବାହାଘର ସମସ୍ୟାଟି ଗୌଣ୍ୟ ତୋ ପରିଚୟ ତୁଳନାରେ । ପୁଣି ତା ଜାତକ ଅନୁସାରେ ଉପଯୁକ୍ତ କ୍ଷଣ ନଆସିଲେ ସେ ବାବଦରେ ଆଗେଇବାର ନାହିଁ । ମାଆ ଯେତେବେଳେ, ଅନେକ କଥା ଅହେତୁକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ମନକୁ ବିଚଳିତ କରେ ।

ମୁଁ କଥାର ମୋଡ ବଦଳାଇଲି, ମାଆ ତାପରେ ଯାହା କହିଥାନ୍ତେ ତାହା ମୁଁ ଚାହିଁଲିନି ସେ କହନ୍ତୁ ବୋଲି ।

ଅଂଶୁ ଓ ମାୟା ଫେରିଆସିଥିଲେ । ତା ସହ ହଟିଯାଇଥିଲା ମାଆ ଓ ମୋ ମନରୁ ସବୁଯାକ ଆଶଙ୍କା । ପୁଣି ଏକ ବାଧା ଅପସରି ଗଲାଭଳି ଲାଗିଲା ।

ମାଆଙ୍କଠୁ ସାହସ ପାଇଲା ପରେ ମୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍‌ଫୁଲିତ ଥାଏ । ସମୟ କେବଳ ଅଂଶୁ ସହ କଟାଉଥାଏ । ଅଂଶୁ ବି ତା ବାପା ଆଉ ଜେଜେ ମାଆଙ୍କ ଠାରୁ ମୋତେ ଖୋଜୁଥାଏ ବେଶି । ମୋ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆଜନ୍ମ ଖାଲଖମାତକ କ୍ରମଶଃ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଉଥିବା ଭଳି ଲାଗେ । ମାୟାଧର ଆମ କଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ବ୍ୟବସାୟ ଓ କର୍ମଚାରୀ ମାନଙ୍କ ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା କଥା ବୁଝିବାରେ ମନ ଦେଇଥାଏ । ସେ ପାଇଁ ସେ କେତେଦିନ ହେଲା ଭୁବନେଶ୍ୱର ଚାଲିଯାଇଥାଏ । ଘରର ପରିଚାରକ ଇତ୍ୟାଦି ମୋତେ ଘର ପୁଅ ଭଳି ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଉଥାନ୍ତି । ମୁଁ ମାଆଙ୍କୁ ବିଶ୍ରାମ ଦିଆଇ ଯଥା ସମ୍ଭବ ଘର କଥା ବୁଝୁଥାଏ ।

ବେଳେ ବେଳେ ଖୁବ୍ ଦୁଃଖ ଲାଗୁଥାଏ ଏତେ କମଦିନ ବ୍ୟବଧାନରେ ସଦାନନ୍ଦ ବାବୁଙ୍କ ପୁଅ ସୁବୋଧ ଓ କାଳନ୍ଦୀ ମାମୁଁଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିଲି, ବଡ ବ୍ୟସ୍ତ ଲାଗିଲା । ମନେହେଲା ଆମ ସମସ୍ୟାଟି ସମାଜରେ ବଡ ବ୍ୟାପକ ।

୧୦

ମୋ ଗାଆଁ ମହୁଲକୁସୁମ ଯିବା ଘୁଞ୍ଚି ଘୁ‌ଞ୍ଚି ଯାଉଥାଏ । ମାୟାଧର ଦିନେ ଭୁବନେଶ୍ୱରରୁ ଘରକୁ ଫେରିଲା । ଆମ ଗାଆଁର ମୋ ପ୍ରିୟ ଶିକ୍ଷକ ସୁଦାମ ସାର୍ ଆମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଫୋନ କରି ଜଣାଇଥିଲେ ଯେ ନିଷ୍ପତି ହୋଇଛି ଏଥର ରଜ ମହୋତ୍ସବରେ ଆମ ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ପ୍ୟାରିସ ଭ୍ରମଣ ପାଇଁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯିବ । ମାୟାଧର ଏଥିପାଇଁ ସମ୍ମତି ଦେଇ ସାରିଛି । ରଜ ଆଉ ପାଞ୍ଚ ଦିନ ଥାଏ ଆମେ ବାହାରି ପଡିଲୁ, ମହୁଲକୁସୁମ ।

ମନ ହାଲୁକା ହୋଇଗଲା । ମହୁଲକୁସୁମର କୋଣ ଅନୁକୋଣ, ବିଲ, ବନ, ପାହାଡ, ଝରଣା ଓ ଦିଅଁ ଦେବତା ମୋ ମନରେ ଭାସି ବୁଲିଲେ ।

ଖୁସି ଲାଗିଲା, ଆଜି ମୋ ପରିବାର ସ୍ୱଛଳ । ମୋ ମୂଳପୁଞ୍ଜିରେ  ଯେଉଁ ତେଜରାତି ଦୋକାନ ହୋଇଥିଲା ତାହା ଭଲ ଚାଲୁଛି । ଭାଇ ଦୁହେଁ ଭିଡି ଯାଇଛନ୍ତି। ଚାଷ ପାଇଁ ଉଠାଜଳସେଚନ ନଳକୂପ କରିଛନ୍ତି । ଆଧୁନିକ ପ୍ରଣାଳିରେ ଚାଷ କରୁଛନ୍ତି । ବାପା କିଛି ଜମି କିଣି ସାରିଲେଣି । ଘର ସବୁ ପକ୍କା । ଭଉଣୀ ଦୁହେଁ ଭଲରେ ଅଛନ୍ତି ଆପଣା ଆପଣା ଶାଶୁଘରେ । ମୋ ମନଟି କୁଣ୍ଢେ ମୋଟ ହୋଇ ଯାଉଥାଏ ।

ପୁଣି ହତାଶ ଲାଗିଲା, ମୋ ମନ ପରିବାର ପାଇଁ ଯେମିତି, ସେମାନଙ୍କ ମନ ମୋ ପାଇଁ ସେମିତି ହୋଇଥିଲେ ସତରେ କେତେ ଭଲ ହୋଇ ନଥାନ୍ତା! ବୁଝାଇ ଦେଲି ମନକୁ, ନା ସେମାନେ ବଦଳି ଯାଇଥିବେ । ସେମାନଙ୍କର ଦୋଷ ଅବା କଣ? ଯାହା ମୋ ପାଇଁ ଭଲ ବୋଲି ଭାବନ୍ତି ତାହା କହନ୍ତି । ଅସଲରେ ଅଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ମୋ ମନ କଣ ଚାହୁଁଛି । ବଡ ନରମ ଭାବନା ଆସୁଥାଏ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରତି । ଯେତେହେଲେ ସେମାନେ ମୋ ନିଜଲୋକ ।

ଦୁଇ ଭାଉଜଙ୍କ ସହ ମୋର ଖୁବ୍ ଭଲ ସମ୍ପର୍କ । ସାନ ଭାଉଜ ମୋଠୁ ବୟସରେ ସାନ । ତାଙ୍କୁ ମୋ ମନ କଥା ଅନେକ ଥର କହିଛି । ଏଥର ମୋ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଟିକେ ଜୋର ଦେଇ କହିଲି । ମୋ କଥା ଧ୍ୟାନପୂର୍ବକ ଶୁଣିଲେ, ଗମ୍ଭୀରତାର ସହ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ସେ ବଡ ଭାଉଜଙ୍କୁ ପାଖକୁ ଡାକି ସବୁ କଥା ବଖାଣିଲେ ।

ଭାଉଜ ମାନଙ୍କ କଥାରୁ ଜାଣିଲି, ଭାଇମାନେ ମୋତେ ନଜଣାଇଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକୃତରେ ମୋ କଥା ବୁଝି ସାରିଛନ୍ତି । ବାପା ବୋଉ ଯେତେବେଳେ ମୋ ବାହାଘର କଥା କହନ୍ତି, ସେମାନେ ପ୍ରତିବାଦ କରନ୍ତି । କହନ୍ତି ପ୍ରଥମେ ସୁମନ ସହ ଆଲୋଚନା କରନ୍ତୁ, ତା ମନ ବୁଝନ୍ତୁ, ସେ ରାଜିହେଲେ ଯାଇ ଏ ବାବଦରେ ଆଗେଇବା ଉଚିତ । ଥରେ ତ ବାପାବୋଉ ବିରକ୍ତ ହୋଇ ଅଭିଯୋଗ କଲେ ଯେ ମୋ ଭାଇମାନେ କାଳେ ସମ୍ପ‌ତ୍ତି ଲୋଭରେ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ମୋ ପରିବାର ଆଗକୁ ନବଢୁ । କେହି କେହି ଭାଇମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ଦେଇଛନ୍ତି, ମୁଁ ଜଣେ କିନ୍ନର ହୋଇଥିବାରୁ ମୋ ମୂଳଧନର ଦୋକାନ ଭଲ ଚାଲିଲା । ସେମାନେ କହନ୍ତି, ମୋ ନିଜ ଉନ୍ନତି ତଥା ଆମ ଘରର ସବୁ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ କାଳେ ମୁଁ ହିଁ ଶୁଭ ହୋଇଛି ।

ମୁଁ ବୁଝିଲି, ତାହେଲେ ମୋ ବିଶେଷତା ବାବଦୀୟ ଆଲୋଚନା ଥମିନି । ଲୋକ ଗୁଡାଙ୍କର ଆଉ କଣ କିଛି କାମ ନଥାଏ! ସେ ଯାହା ବି ହେଉ ଏ ବାଜେ କଥା ତକ ମୋତେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ନିଶ୍ଚିତ ।

ଘରେ ଏକ ଛୋଟକାଟିଆ ସଭା ହେଲା । ଭାଉଜମାନେ କଥା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ମୁଁ ଯେଉଁଥିରେ ଖୁସି ହେବି ତାହା ସମସ୍ତେ ମାନିନେବା ଉଚିତ ବୋଲି ଓକିଲାତି କଲେ । ଭାଇମାନେ କହିଲେ ମୁଁ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କ ହୋଇଥିବାରୁ ମୋ ଇଛାକୁ କିଏ ଅଟକାଇ ପାରିବ? ସେମାନଙ୍କ କହିବା କଥା ଥିଲା, ଏତେ ବର୍ଷ ଜଣେ ଯୁବକ ଭଳି ଚଳିବା, ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତ ହେବା, ଗ୍ରାମର ସୁନାମ ବଢାଇବା ଓ ଏତେକାଳ ବାହାରେ କଟାଇବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଗାଁ ଲୋକେ ତାକୁ ଭିନ୍ନ ନଜରରେ ଦେଖିବା କଣ ବନ୍ଦ କରୁଛନ୍ତି? ଯଦି ତାହା ସତ୍ୟ ତାହେଲେଏତେ ଡର କାହିଁକି ଯେ? ଏଣୁ ମୋ ମନ ରଖିବା ପାଇଁ, ସମସ୍ତେ ସମ୍ମିଳିତ ଭାବେ କହିଲେ ବାପାବୋଉଙ୍କୁ । ବାପା ନୀରବତା ଭଙ୍ଗକରି ମାୟାଧରକୁ ପାଖକୁ ଡାକିଲେ ।

କହିଲେ, - ପୁଅ ତୁମେ ତ ସୁମନର ଏତେ ଦିନର ସାଙ୍ଗ, ଏକା ସାଥିରେ ଚଳିଲ, ଦେଶ ବିଦେଶ ବୁଲିଲ; ତୁମେ କୁହ ସେ ପ୍ରକୃତରେ ଚାହୁଁଛି କଣ?

ସ୍ୱଳ୍ପଭାଷୀ ମାୟାଧର ମୁହଁ ଖୋଲିଲା । – ସେ ତ ଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ ଚାକିରି କରିଛି । ସୁରୁଖୁରୁରେ ଘର ସଂସାର କରି ଚଳି ପାରନ୍ତା । ନାମଯଶ, ଧନଜନ ସହ ସୁନ୍ଦର ଜୀବନ କାଟି ପାରନ୍ତା । ତଥାପି ସେ ପାରୁନି କାହିଁକି? ତା ଭିତର ମନଟି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏକ ନାରୀ । ଭଗବାନ ପିତାମାତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ତାକୁ ସେମିତି ଗଢିଛନ୍ତି । ସେ ତ ଏକୁଟିଆ ନୁହେଁ, ଏ ସମାଜରେ ଅଗଣିତ ଅଛନ୍ତି ତା ଭଳି । ସମାଜର ହତାଦର ମଧ୍ୟରେ କୋଟିକରେ ଗୋଟିଏ ଉଧେଇ ପାରୁଛନ୍ତି । ସେ ଗୋଟିକ ସୁମନ । ଏହା କଣ ଏ ପରିବାର ପାଇଁ ଗୌରବର ବିଷୟ ନୁହେଁ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ତାକୁ ଏବେ ବାଧା ଦେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସେ ବାହାରେ ରହୁଛି, ସେଠି କେମିତି ଚଳିବ ତାକୁ କ’ଣ ରୋକିହେବ । କେବଳ ଯାହା ଲଜ୍ଜା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେ ଡରିବ, ବଣ ପାହାଡ ଘେରା ସୁନ୍ଦର ତାହାର ଏ ପ୍ରିୟ ଜନ୍ମମାଟିକୁ । ନୂଆ ରୂପରେ ଆସିବାକୁ ସୁଖ ମଣିବ ନାହିଁ । ସମସ୍ତେ କଷ୍ଟ ପାଇବା ସାର ହେବ । ତେଣିକି ବାପା, ଆପଣ ଯାହା ନିଷ୍ପତ୍‌ତି ନେଉଛନ୍ତି ନିଅନ୍ତୁ ।

ବୋଉ କାନ୍ଦୁଥିଲା । ବାପା ତାକୁ ଡାଲିକି ଦେଲେ । -କଣ ପାଇଁ କାନ୍ଦୁଛ କହିଲ । ଏତେ ବଡ ହେଲାଣି ଆମ ପିଲାଟି, ସବୁବେଳେ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ହତାଦର ପାଇ ମଧ୍ୟ ସେ ତା ବାଟରେ ଆଗେଇ ଗଲା । ଆମରି ସନ୍ତାନ, ଆମେ ସବୁବେଳେ ତାକୁ ଏକ ତିରସ୍କାର ନଜରରେ ଦେଖି କେତେ ଅପରାଧ କରିଛନ୍ତି । ସୁମନ ତୁ ସେସବୁକୁ ଭୁଲିଯିବୁ, ଆମ ଗାଉଁଲି ମୁଣ୍ଡରେ ଯାହା ତୋ ପାଇଁ ଭଲ ଭାବୁଥିଲୁ କହୁଥିଲୁ । ଆମ ବିଚାର ବିଭ୍ରାଟକୁ ତୋ ପ୍ରତି ଘୃଣା ବୋଲି ଭାବିବୁ ନାହିଁ । ତୁ ଯେମିତି ତୁ ସେମିତି, ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି । ଶାସ୍ତ୍ର ପୁରାଣ ପୁଣି କହିଛି ଉପଦେବତା । ଆମ ବାପାମାଆ ହେବା ଧନ୍ୟ ବୋଲି ଆମେ କାହିଁକି ବିଚାର ନକରିବା?

ଏହା ମଧ୍ୟରେ ମୁଁ ମୁଁହଟେକି ଚାହିଁ ପାରୁନଥିଲି, ବୋଉର କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡପୋତି ପଡିଥିଲି ମୋ ପିଲାକାଳରେ ବାହାର ଲୋକଙ୍କ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ସହି ନପାରି ଯେମିତି ମୁଣ୍ଡ ଗେଞ୍ଜୁଥିଲି । ବୋଉ ଯେ ଖୁବ୍ ଜୋରରେ କାନ୍ଦୁଥିଲା ଏହା ମୁଁ ବୁଝୁଥିଲି । ଭାଉଜ ଦୁହେଁ ବି ସମଦଶା । ଆଉ ମୋ ଭାଇମାନେ କେଉଁ କମ କି? ଅନୁଭବ କଲି ଏ ସାରା ସଂସାରର ସମସ୍ତ କିନ୍ନର ମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ମୁଁ କେତେ ଭାଗ୍ୟବତୀ! ମୋ ପରିବାର କେତେ ଭଲ!

ପରଦିନ ଭଉଣୀ ଦୁହେଁ ଆସି ପହଞ୍ଚିଗଲେ । ସେମାନଙ୍କ ସମବେଦନା ଓ ଆନନ୍ଦ କିଛି କମ ନଥିଲା ।

ଗୋଟେ ଯୁବକର ଅଭିନୟରେ ମୋ ମନ କ୍ଷୀଣ ଓ ଦୁର୍ବଳ ଥିଲା । ପରିବାରର ଗ୍ରହଣ କରିନେବା ଯେମିତି ମୋ ତନୁମନରେ ଭରିଦେଲା ଅକଳନୀୟ ଶକ୍ତି । ବୁଝି ପାରିଲି, ପ୍ରତିଟି ମଣିଷ ପାଇଁ ନିଜ ପରିବାର କେଡେ ମୂଲ୍ୟବାନ । ପାଦ ତଳର ମାଟି ଦମ୍ଭ ଥିଲେ ଗତି କ୍ଷୀପ୍ର ହେବା ସହଜ ।  ଅନୁଭବ କଲି, ନାରୀ କାହିଁକି ଶକ୍ତି ସ୍ୱରୂପା । ପୁଣି ଏକ ବନ୍ଧନରୁ ମୁଁ ମୁକ୍ତହେଲି ।

ପରଦିନ ସକାଳେ ଲକ୍ଷ୍ମୀମା’ଙ୍କ ପାଖକୁ ଗଲି । ଭୟ କଟି ଯାଇଥିଲା, ଛପିକି ଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭବ କରୁନଥିଲି । ସେ ବହୁତ ଅସୁସ୍ଥ ଥିଲେ । କଣ ତାଙ୍କ ଅସୁସ୍ଥତା ଏହା ତାଙ୍କ ପୁତୁରାମାନଙ୍କ ପରିବାର ଲୋକେ ଜାଣି ନଥିଲେ । ଡାକ୍ତର ପରାମର୍ଶ ହୋଇ ନଥିଲା । ବୁଝି ପାରୁଥିଲି, ସେମାନେ ମନେ ମନେ ସ୍ଥିର କରିନେଇଛନ୍ତି ଏହା ତାଙ୍କର ଶେଷ ଅବସ୍ଥା । ବଡ ଦୁଃଖ ଲାଗିଲା । ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେବେ ମୋ ମନକୁ ଆସି ନଥିଲା, ଆମ କିନ୍ନର ସମାଜର ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ଏତେ ଜଟିଳ ବୋଲି । ମୁଁ ଏଣିକି ନିଜ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା କଥା ନିଜର ବୋଲି ଭାବୁଥିଲି । ମୋ ମନଟି ବିଦ୍ରୋହୀ ହୋଇ ଉଠିଲେ ବି ପର ଘରେ ନାଟ କରିବାକୁ ଅନୁଚିତ ମନେକଲି । କିଏ ଅଛି ଲକ୍ଷ୍ମୀମା କଥା ଭାବିବାକୁ । ଖଟୁଥିଲା ବେଳେ ଗୋଟିଏ ପେଟରେ ତାଙ୍କ ରୋଜଗାର ସରି ଯାଉଥିଲା କି? ଏହି ପରିବାର ତ ସେ ଲାଭ ପାଇଛି । ଅଳ୍ପ ସ୍ୱଳ୍ପ ଜମିବାଡିର ତାଙ୍କ ଭାଗଟି ଯେଉଁମାନେ ପାଇବେ ସେମାନେ ଟିକେ ଯତ୍ନେଇଲେ ଭଲ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ କି? 

ସ୍ଥିରକଲି ଲକ୍ଷ୍ମୀମା ଦାୟିତ୍ୱ ମୁଁ ନେବି । ସେମାନଙ୍କ ପରିବାରକୁ ଏକଥା କହିଲି । ସେମାନେ କିଛି ବିରୋଧ କରିବା ଅନୁଭବ ହେଲା ନାହିଁ ।  ବହଳଦା ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ତାଙ୍କ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚବାର୍ଚ୍ଚର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲି । ତାଙ୍କ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚିକିତ୍ସାର ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ମୋ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ଏହା ଥିଲାମୋର ପ୍ରଥମ କାମ ।

ରଜ ମହୋତ୍ସବରେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଭୁରିଭୁରି ପ୍ରଶଂସା ମିଲିଲା । ଅନେକ ବକ୍ତା ଅନେକ ଥର କହୁଥାନ୍ତି, ମହୁଲକୁସୁମର ପୁଅ ସୁମନ ପାଇଁ ଆମେ ଗର୍ବିତ । ପୁଅ! ମୋ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ସେତିକି କଥା ବାରମ୍ବାର ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ ହେଲାଭଳି ଲାଗୁଥିଲା ।

ମାୟାଧର ସଭାରେ କହିବାକୁ ଭଲ ପାଏନି । ମୁଁ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନାର ଉତ୍ତର ରଖିଲି । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଧନ୍ୟବାଦ ତଥା ଅନ୍ୟ ସୌଜନ୍ୟମୂଳକ ବକ୍ତବ୍ୟ ରଖିସାରିଲା ପରେ ବିନା ଦ୍ବିଧାରେ ଓ ବିନାଭୟରେ କହିଲି । ହେ ମୋର ଯାଥାମାନ୍ୟ ପ୍ରିୟ ଗ୍ରାମବାସୀବୃନ୍ଦ ଆପଣ ମାନେ ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଓ ଥଟ୍ଟା ତାମସା କରନ୍ତି ଯେ ମୁଁ କାଳେ ସୁମନ ମାଇଚିଆ । ସେ ପାଇଁ ମନଦୁଃଖ କରିବା, କଷ୍ଟ ପାଇବା ଓ ହତାଶ ହେବାର ସମୟକୁ ମୁଁ ପାର କରିଦେଇଛି । ତେବେ ପ୍ରକୃତରେ ମୁଁ ଏ ମହାନ ଗ୍ରାମର ପୁଅ ନୁହେଁ କି ଝିଅ ନୁହେଁ । ମୁଁ ତ ଜଣେ କିନ୍ନର ଓ ମୁଁ କିନ୍ନର ହିସାବରେ ଆଗାମୀ ଜୀବନ କାଟିବା ପାଇଁ ମନସ୍ଥ କରିଛି । ଆଶା ଯେଉଁ ଶ୍ରଦ୍ଧା ସମ୍ମାନ ଏ ଗାଆଁର ପୁଅକୁ ଆଜି ମିଳିଛି ସେସବୁ ସମାନ ଭାବେ ମିଳିବ କିନ୍ନର ସୁମନ ପ୍ରଧାନକୁ । ମୋ ବାପା ଶ୍ରୀ ରଘୁବୀର ପ୍ରଧାନ ଓ ପରିବାର ମୋତେ ମୋ ନୂଆ ପରିଚୟରେ ସଶ୍ରଦ୍ଧ ଗ୍ରହଣ କରିନେଇଛନ୍ତି । ଗୋଟିଏ ଗାଆଁ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ନୁହେଁ କି? ଆପଣ ମାନେ ସମସ୍ତେ ମୋ ନିଜର । ମୋତେ ସମ୍ମାନର ସହ ବଞ୍ଚିବାକୁ ଆପଣ ମାନେ ନଦେଲେ ବାହାର ଦୁନିଆ କଣ ଦେଇ ପାରିବ? ଆମ ମହାନ ସଂସ୍କୃତି ଅନାଦି କାଳରୁ ଆମକୁ ଦେବସ୍ଥାନରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ଆଜି ଆଧୁନିକ ସମାଜ ଏତେ ପଛୁଆ କାହିଁକି ହେବ? ମୋର ପରମ ମିତ୍ର ମାୟାଧର, ଏ ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ । ସେ ମଧ୍ୟ ମୋ ମଧ୍ୟର ଅର୍ଦ୍ଧନାରୀଶ୍ୱରର ପ୍ରତୀକକୁ ଚିହ୍ନି ନେଇଛନ୍ତି ।  ଏଣିକି ମୋ ବେଶଭୂଷା ହେବ ମୋ ନୂତନ ପରିଚୟ ଅନୁସାରେ, ଆଶା ମୋତେ କିଛି ଅରୁଚିକର ଟିପ୍ପଣୀ ମିଳିବ ନାହିଁ । ମୋ ମନର କଥା ଏତିକି ।

ସମଗ୍ର ସଭା ନୀରବ ରହିଥିଲା । କେବଳ ସୁଦାମ ସାର୍ ମୋ ପାଖକୁ ଆସିଲେ ମୋ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ହାତ ରଖି ଆଶୀର୍ବାଦ କଲେ । ମୋତେ ଅନୁଭବ ହେଲା ମୁଁ ମହୁଲକୁସୁମକୁ ଅନାୟସରେ ବିଜୟ କରିଦେଲି ।

ପରଦିନ ମାୟା ଭୁବନେଶ୍ୱରଏକୁଟିଆ ଗଲା । ବ୍ୟବସାୟକୁ ଆଉଥରେ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରିବା ଜରୁରୀ ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀମା'ଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଆଗ ଅପେକ୍ଷା ଭଲ । ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ମୋ କର୍ମସ୍ଥଳୀକୁ ସାଥିରେ ନେବାକୁ ଚାହିଁଲି । ପୁଣି ସାମାନ୍ୟ ବିରୋଧ ହେଲା । ସେମାନେ ଦଳିତ । ମୋର କାହିଁକି ମନେହେଲା; ଆମ ବିଶେଷ ସମାଜରେ ଦଳିତ, ଉଚ୍ଚ, ନିଚ୍ଚର ସ୍ଥାନ କାହିଁ? ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଆମର ସମସ୍ୟା ଏକ ଭଳି; ବାଛବିଚାର । ଆମେ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ସମାଜ

, କିନ୍ନର ସମାଜ ।

 ଟିକେଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଲାମାତ୍ରେ  ଆମେ ଚାଲିଲୁ । କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ଲକ୍ଷ୍ମୀମା ଯାହାଙ୍କ ଶେଷ ସମୟ ଉପସ୍ଥିତ ବୋଲି ଏକ ଧାରଣା ଦିଆଯାଉଥିଲା, ତାହା ଉପଯୁକ୍ତ ଚିକତ୍ସକଙ୍କ ନିଘାରେ ମାତ୍ର ଦଶଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଭଲ ହୋଇଗଲା । ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଆଉ ଛାଡିବାକୁ ନାରାଜ ଥିଲି । ମୋ ଅନ୍ତରାତ୍ମାକୁ ମିଳିଲା ପ୍ରଶାନ୍ତି ।