୭

ଗ୍ରୀଷ୍ମଛୁଟି ହେଲା । ମୁଁ ପ୍ରଥମେ ପାଇକାଳୀରେ ପହଞ୍ଚିଲି‌। ମୁଁ ଜାଣିନଥିଲି, ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଘଟିଯାଇଥିଲା ଅତି ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା । ଆମ ମାନଗୋବିନ୍ଦ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଗାଡି ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନେ ପ୍ରକୃତରେ ଲେଖାଯୋଖାରେ ମାୟାର ନିଜ ସମ୍ପର୍କୀୟ । ତାଙ୍କର ଥାଏ ଟିକି ପୁଅଟିଏ । ତା ଦାୟିତ୍ୱ ନେବାକୁ କେହି ନଥାନ୍ତି । ମାଆ ନିଜେ ତାକୁ ପାଳୁଥାନ୍ତି । 

ରାଜଧାନୀରେ ମାନଗୋବିନ୍ଦଙ୍କ ସହ ଦୁଇବର୍ଷର ସ୍ମୃତି ସଜୀବ ହୋଇ ଉଠିଲା । ଗାଆଁରେ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଛାଡି ଆମ ରୋଷେଇ ପାଇଁ ରହିଥାନ୍ତି । କେବେ କେବେ ବିକଳ ହୋଇ କହନ୍ତି, -ବାବୁ, ମନଟି ଭଲ ଲାଗୁନି ଟିକେ ଗାଆଁ ଆଡେ ବୁଲି ଆସନ୍ତି ।

ମାୟାଧର ଅରାଜି ହୁଏ ମୋ ପଢା ଖରାପ ହେବ ବୋଲି । ମୁଁ ମାୟାକୁ ରାଜି କରାଏ । କେଜାଣି ମୁଁ କେମିତି ବୁଝିନିଏ ତାଙ୍କ ଯିବାଟି ଜରୁରୀ । ମଣିଷର ମନଟି କଣ ତାହା ମୋତେ ଅଧିକ ଜଣାଥାଏ ବୋଧେ । ତା ଛଡା ମୋର ଗୃହ ବିଭାଗଟି ଥିବାରୁ ମାନ'ଙ୍କ ସହ ବେଶି ଭାବଗତ ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ । ମୁଁ ତାଙ୍କ ଛୁଟି ଯେମିତି ହେଲେ ମଞ୍ଜୁର କରିଦିଏ ଓ ତାଙ୍କ କାମଟି ତାଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ କରେ । ସେ ମୋତେ ମୁଣ୍ଡରେ ବସାଇଥାନ୍ତି । ମନଟି ବଡ ବିଚଳିତ ହୋଇ ପଡିଲା । କାହାର ଖବର ନରଖିଥିବାରୁ ନିଜକୁ ଦୋଷୀ ମନେକଲି । ମଣିଷ କେଡେ ସ୍ୱାର୍ଥପର, କାମ ସରିଗଲେ କିଏ କାହାକୁ ପଚାରେ । ମାନ ଚାଲିଗଲେ ସାଥିରେ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ନେଇ, ତାଙ୍କର ପୁଣି ଟିକି ପୁଅ ଅଛି! ଅଥଚ ମୁଁ ଜାଣିନି । ନିଜେ ଏତେ ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକ! ସେଇଆ ନୁହେଁ ତ ଆଉ କଣ! ମନର ଆବେଗ ତରଳି ଯାଇ ଝରି ପଡିଲା ଦୁଇ ଆଖିରୁ ।

ପୁଣି ନିଜକୁ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ କଲି । ମୋ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବାର ନାହିଁ । ମାଆଙ୍କୁ କହିଲି, ଏଥର ଭାଉଜ ଆଣିବା । ଭାବିଲି, ଏ ବିଷମ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମାଆଙ୍କ ମନକୁ କଥାଟି ପାଇବ । ସେ ଭାବି ପାରନ୍ତି କି ମାୟା ବାହାହେବାକୁ ଚାହିଁଲାଣି, ସୁମନ ତା ପାଇଁ ଓକିଲାତି କରୁଛି । ଭାବିଲେ ଭଲ । ଟିକେ ଟିକେ ରାଜନୀତି ଦୋଷାବହ ନୁହେଁ ।

କଥାଟି ଓଲଟା କାମ ଦେଲା । ମାଆ କହିଲେ,  -ଏହାସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ନା, ଏ ଛୁଆଟି ଟିକେ ବଡ ନହେଲେ ଆମେ ସେମିତି କରିବା ନାହିଁ । ନଆସୁଣୁ ପରଝିଅ ହାତେ ଏତେ ବୋଝ ଲଦିଦେବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ସେ ଘାବରେଇ ଯିବ । ମାୟାଧରର ବୟସ ମାତ୍ର ବାଇଶି । ଯାଉ ଆଉ ତିନିବର୍ଷ । ମୋ ବୟସ ଏମିତି କେତେ କି? ମାୟା ଜନ୍ମ ବେଳକୁ ମୋତେ ହୋଇଥିଲା ଏକୋଇଶ । ପୁଅ ବି ସେମିତି ଚାହୁଁଛି ।

ଆଉ କିଛି କହିବାର ନଥିଲା । ସବୁ ବୟସ ହିସାବ ପାଇଗଲି । ମୋ ବୟସ ମାତ୍ର ଉଣେଇଶ ପୁରିଲା । ମନେ ହେଉଥିଲା କିନ୍ତୁ, ଏକ ଯୁଗ ଜୀଇଁ ସାରିଲିଣି ମୁଁ । ମୋ ବିଶ୍ୱାସ ତୁଟିଗଲା କି ଆଉ ତିନିବର୍ଷ ଅପେକ୍ଷା କରିହେବ ନିଜ ପରିଚୟ ଲୁଚାଇବାରେ ।

କେଡେ ବିଶାଳ ହୃଦୟ ମାଆ ଓ ପୁଅଙ୍କର । ସେ ଘରର ଧୂଳିକଣା ବି ମୋତେ ବଡ ପବିତ୍ର ଲାଗିଲା । ମୁଁ ତାହାକୁ ମୁଣ୍ଡରେ ମାରିଲି ।

ଆମେ ଗ୍ରୀଷ୍ମାବକାଶର ବିଶ୍ବଭାରତୀଳ ପ୍ରକଳ୍ପ କାମ ଆରମ୍ଭ କଲୁ । କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଦିଆ ଯାଇ ନଥିଲା । ଆମେ ମିଳିମିଶି କଲୁ ‘ସୁମନ ମାୟାଧର’ ବ୍ୟାନରରେ । କଳାଟି ଥିଲା, ଏକ ଅସହାୟ ଶିଶୁ ଦିଗବଳୟରେ ଦେଖୁଛି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ । ପିଲାଟିକୁ ସ୍ୱଭାବିକ ଶିଳ୍ପୀ ଦେଖୁଛି ତା ଛାଇପଟରୁ । ଏଣୁ ସେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ । ତା ପରିସୀମାରେ ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ବଳୟ । ଜଣା ନାହିଁ ତା ଜୀବନକୁ ଅନ୍ଧାର ଘୋଟି ଆସୁଛି ଅଥବା ନୂତନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଇଁ ଆସୁଛନ୍ତି । ଖୁସି ମନରେ ଦେଖିଲେଏହା ଦେଖାଯିବ ଏକ ଆଶାର ପ୍ରତୀକ । ଦୁଃଖ ମନରେ ଦେଖିଲେ ନିରାଶା । ଚିତ୍ରର ଶୀର୍ଷକ "ଅଂଶୁ" ।

ସେ କୁନିପୁଅର ନାମଟି ଥାଏ ଅଂଶୁ । ଅଂଶୁକୁ କୋଳେଇ ନେଲାବେଳେ ମୁଁ ଭାବୁଥିଲି ମୋ ଜୀବନ ଆକାଶର ପୂର୍ବାଶାରେ  ନବ ରବି ଉଇଁ ଆସିଛି ।

"ଅଂଶୁ", ସେ ବର୍ଷର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରକଳ୍ପ ହୋଇଥିଲା ।

ଏହାପରେ ଆମକୁ  ଅନେକ ଏକାଦେମିକ୍ କାମ ମିଳିଲା । ସବୁ କାମ ଗ୍ରହଣୀୟ ହେଲା । ଅଚିରେ ମାୟାଧର ପାଇଲା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବାହାରର ଡିପ୍ଲୋମା । ସେ ଏଣିକି ଆମ ବିଶ୍ୱଭାରତୀରେ ତଥା ଅନ୍ୟତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନୀରେ ଏକକ ବା ଆମ ସହ ମିଶି ଭାଗ ନେବା ସମ୍ଭବ । ଏଇଟା ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ । ଆମ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଏତେ ବର୍ଷର ଇତିହାସରେ ଏମିତି ଡିପ୍ଲୋମା ପାଇଥିଲେ ମାତ୍ର ଚାରିଜଣ । ମାୟାଧର ପଞ୍ଚମ ଚିତ୍ରକର । ତାପରେ ଆମେ ଆଉ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁନୁ ।

ଉପାଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲାପରେ ତୁରନ୍ତ ଟିଉଟର ପଦରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲି ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ । ତା ସହ ଉପାଧ୍ୟୁ‌ତ୍ତର ପାଠ ମଧ୍ୟ ପଢିଲି ।

ତା ପରେ ମୋ ଚାକିରି ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇଗଲା ।

ପୁଣି ଏକ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ । ଚାକିରି ସ୍ଥାୟୀ ହେଲାପରେ ନିଜର ପରିଚୟ ସମାଜକୁ ଦେବି ବୋଲି ମୋ ମନର କଥାକୁ ନେଇ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ । ଆଉ ଅପେକ୍ଷା କରିହେବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଏହାପରେ ଯେଉଁ ଝଡ ସୃଷ୍ଟିହେବ, ତାହାକୁ ସୁମନ ମୁକାବିଲା କରି ପାରିବ ତ! ଝଡ ହେବ ବିଶ୍ୱଭାରତୀରେ । ପ୍ରଳୟ ବି ହୋଇପାରେ, ମାୟା କେମିତି ଗ୍ରହଣ କରିବ! ଆଉ ମାଆ କିପରି ଭାବିବେ! ମହୁଲକୁସୁମରେ ମୋ ପରିବାର ଲୋକେ ପୁଣି କଷ୍ଟ ପାଇବେ । ମୋ ଗାଆଁ ଲୋକେ କଥାଟିକୁ କେମିତି ଗ୍ରହଣ କରିବେ! ହୁଏତ ଖବରକାଗଜରେ ଫର୍ଦ୍ଦ ଫର୍ଦ୍ଦ ଲେଖାହେବ । ଏମିତି ନାନାଦି ଭୟ ମୋ ମଗଜକୁ ଉଦବେଳିତ କରୁଥାଏ । କିନ୍ତୁ ମୋ ଭଳି ଭୁକ୍ତଭୋଗୀ କେବଳ ବୁଝିପାରିବ ଏସବୁ କେତେ ହାଲୁକା ଜୀବନର ସତ୍ୟକୁ ଲୁଚାଇ ରଖିବା ତୁଳନାରେ । ମୁଁ ଯେମିତି ମୁଁ ସେମିତି । ମୁଁ ନିଜକୁ ସର୍ବାଧିକ ଭଲ ପାଉଥିବାର ଅନୁଭବ କଲି । ଏହା ସ୍ୱାର୍ଥପରତା ନୁହେଁ । ଏହା ମୋର ମନର କଥା, ମୋ ଅନୁରକ୍ତି ସତ୍ୟ ପ୍ରତି । ଯାହାହେବ ପଛେ ମୁଁ ମୋ ଅଭିନୟରୁ ବାସ୍ତବ ଜୀବନକୁ ଫେରିବି । ଏତିକି କଥା, ମୋତେ, ମୋ ଭଳି ଆଉ ଜଣେ, ମୋ ଗାଆଁରେ କହିଥିଲେ; ଲକ୍ଷ୍ମୀମା ।

ମୁଁ ଚିନ୍ତାକଲି କୌଣସି ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ କାଳରେ ମାୟା ସାଥିରେ ଯାଇଥିବ, ସେଇଠି ତାକୁ କହିବି । ଏମିତି କେତେ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଗଲାଣି, ଆମେ ଅନେକ ଭ୍ରମଣ କରୁଛୁ ସାଥିରେ କିନ୍ତୁ ମୁଁ ପାରେନି । ଭୟ ହୁଏ, କାଳେ ମାୟାଧର ମୋତେ ତ୍ୟାଗ କରିଦେବ । ବେଳେବେଳେ ବଡ ଭାବୁକ ହୋଇଯାଏ । ସବୁ ସମୟରେ ଈଶ୍ୱର ମୋତେ ସହାୟତା ଦେଇଛନ୍ତି । ଭଲ ପଢିବା, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମାଆଙ୍କ ଉପଦେଶ, କଳାବୃତ୍ତି, ମାୟାଧର ପରି ସାଥୀ, ତା ମାଆଙ୍କ ପରି ଭଲ ମଣିଷ, କଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ସଫଳତା, ମାୟାର ସାହାଯ୍ୟ, ସୁମନ ମିତ ଓ ମୋ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଏତେ ସବୁ ଥାଇ ମୁଁ କେଡେ ଅସହାୟ! ଆମେ ସାଥିରେ ବୁଲୁଛୁ ଅଥଚ ଏ ମନ ଓ ସେ ମନ ମଧ୍ୟରେ କଣ ଘଟୁଛି ତାହା ପରସ୍ପରଙ୍କୁ ଅଗୋଚର । ମୁଁ ଯାହା ମୁଁ ତାହା ହିଁ ଅଛି, ସେ ଯାହା ସେ ତାହା ହିଁ ଅଛି ଓ ଆମେ ଏତେ ସାଥୀ: ଅଥଚ ସତଟିଏ ପ୍ରକାଶ କରିଦେଲେ ପରିସ୍ଥିତି ବଦଳିଯିବ! ମାନେ, ପ୍ରତି ସମ୍ପର୍କ ଏକ ଗୋପନୀୟ ବୁଝାମଣା ଉପରେ ଖିଲିଖିଲି ହସୁଥାଏ! ଏମିତି ତ ହେବାକଥା ନୁହେଁ! ସତ ଯଦି ଏକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେବ ତାହେଲେ ସେ ସମ୍ପର୍କଟିର ପ୍ରଗାଢତା ଅତି ସାମାନ୍ୟ ନୁହେଁକି? ମୁଁ ଅନ୍ୟମନସ୍କ ହୋଇପଡେ । କାମ ଚଳିବ କେମିତି? ସେ ତ ସ୍ୱଭାବିକ ତା ଖିଆଲ ମଧ୍ୟରେ ଥାଏ । ଅନେକ କଥା ଭୁଲିଯାଏ । ମୁଁ ସେମିତି ହେଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ । ଏମିତି କଟିଗଲା ପ୍ରାୟ ଛଅ ମାସ ।

ମୁଁ କହି ନପାରିବାର ମୂଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଥାଏ ମାୟାର ବିଭାଘରରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।

ମୁଁ ପୁଣି ଥରେ ମାଆଙ୍କ ପାଖରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖିଲି ଯେ ମାୟାଧର ପାଇଁ କନିଆ ଖୋଜିବା । ମାଆ କହିଲେ ଯେ ସେ ତ ରାଜିହେଉନି, ଆହୁରି ସମୟ ମାଗିଛି । ଅଂଶୁ ଦଶ ବର୍ଷର ହେଲେ ଯାଇ ସେ ବାହାହେବ । କେଜାଣି, ସତ କି ଅଂଶୁର ବାହାନା ନେଉଛି ।

ମୁଁ ଏକ ଭିନ୍ନ ଚିନ୍ତାକଲି । ମୁଁ ନିଜେ ତାକୁ ନିଜର ପରିଚୟଗତ ନାନାଦି ସାମାଜିକ ଅସୁବିଧା ବାବଦରେ କହିବି  ଓ ସେଥିପାଇଁ ସେ ବାହା ହୋଇଯିବା ଭଲ ବୋଲି ବୁଝାଇବି । ତାପରେ ଯାଇ ନିଜ ପରିଚୟ ସମାଜକୁ ଦେବି । କଥାଟି ଠିକ୍ ମନେହେଲା । ସତ୍ୟ ଓ ସାମାଜିକତା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସମନ୍ୱୟର ଏ ଯୋଜନା, ମୋ ମନକୁ ବ୍ୟାପକରୁ ବ୍ୟାପକତର କଲା । ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ମୋ ପ୍ରେମକୁ ବଳିଦାନ ଦେଉଛି, ସେ କଥା ବହୁତ ଛୋଟିଆ ଲାଗିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଭାବିଲି ସେଇଟା ମୋ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କଥା । ମାୟା ତ ମୋତେ ସେମିତି ନଜରରେ ଦେଖି ନଥିବ, ଅତୟବ୍ ସେ କଷ୍ଟ ପାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ । ଭାବିଲି, ହଁ ମ, ମୋ ଭଳି ଲୋକେ କେତେ ଦୁଃଖକଷ୍ଟରେ ଅଛନ୍ତି, ସେ ତୁଳନାରେ ମୁଁ ଅନେକ କିଛି ପାଇଛି । କଥା ପକ୍କା, ମୁଁ କହିବି ମାୟାଧରକୁ ମୋ ପରିଚୟ ବାବଦରେ । ମୋ ମନର ଗୋପନୀୟ ବ୍ୟାକୁଳତାକୁ  ନିଦ୍ରାରେ ଶୁଆଇ ଦେବି ।