ସୁମନ ମାୟାଧର। (ଭାଗ ୨ ଓ ୩, ଶବ୍ଦସଂଖ୍ୟା ୨୩୦୦।)

(ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟରେ ସୁମନ ଜଣେ କିନ୍ନର ଛାତ୍ର କଳାରେ ବୃତ୍ତି ପାଇ ସୁଦୂର ମୟୂରଭଞ୍ଜର ମହୁଲକୁସୁମ ଗ୍ରାମରୁ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଆସିଛି ରାଜଧାନୀ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢିବା ପାଇଁ, ପ୍ରଥମ ଭାଗ ଆଗେ ପଢନ୍ତୁ। ଦ୍ବିତୀୟ ଓ ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ଥିବାରୁ, ଏକତ୍ର ପ୍ରସାରଣ କରୁଛି)

୨

ରାଜଧାନୀ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରାବାସରେ ଥାଆନ୍ତି ତେୟାଳିଶ ଜଣ ଛାତ୍ର । ଚିତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ପ୍ରଥମ ହୋଇଥିବା ଛାତ୍ର ମାୟାଧର ବଳିଆରସିଂ ସହ ମୋତେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ମିଳିଲା । ବିଦ୍ୟାଳୟଟି କେବଳ ପୁଅ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ । ମୋ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସିଲା ଯଦି ଏ ବୃତ୍ତି‌ ଜଣେ ଝିଅ ପିଲାକୁ ମିଳିଥାନ୍ତା ତାହେଲେ ସେ କେଉଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢିଥାନ୍ତା? ସେହି ସ୍କୁଲଟି ମୋ ପାଇଁ ବି ଠିକ୍ ହୋଇଥାନ୍ତା ବୋଧେ । ମୁଁ କିନ୍ତୁ ସେହି ଗୋଟିଏ କଥା ମନରେ ରଖିଥାଏ, ମୋତେ ଅଭିନୟ କରିବାକୁ ପଡିବ । ମୁଁ ସବୁବେଳେ ନିଜକୁ ପାଠ ଓ ଚିତ୍ରାଙ୍କନରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରଖିଲି । ପୁଣି ଚୁପଚାପ୍ ଯାଇ ଫୁଟବଲ୍ ଖେଳି ଫେରିଆସେ । ବିଶେଷ କଥା ଭାଷା କାହା ସହ କରେନି । ସମସ୍ତେ ମୂଳରୁ ଭାବିନେଲେ ମୁଁ ସେମିତି ମିଶାଣିଆ ନୁହେଁ । ମୁଁ ବି ବହୁତ ଭୟରେ ରହୁଥିଲି । ଲାଗୁଥିଲା ଏତେ ପୁଅ ପିଲାଙ୍କ ସହ କେମିତି ରହିବି । ଏକଥା ବଡ କଷ୍ଟ, ସମସ୍ତଙ୍କ ସହ ମିଶିବା ଯେମିତି ମୋର ସ୍ୱଧର୍ମ ମନେ ହେଉଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସେ ଇଛାକୁ ଜୟ କରିଯାଉଥିଲି । ମୋ ବୋଉ ଓ ନାନୀମାନଙ୍କ କଥା ବହୁତ ମନେ ପଡୁଥିଲା । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜଣେ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷୟତ୍ରୀ ନଥିଲେ ।  ପୁଣି ଭାବୁଥିଲି, ଝିଅ ପିଲା ବା ଶିକ୍ଷୟତ୍ରୀ ଥିଲେ ମୋର ବା କି ଲାଭ? ମୁଁ ସାରା ସଂସାରରେ ଯେମିତି ଏକୁଟିଆ । ଯେଉଁ ଜଣକ ମୋ କଥା ବୁଝି ପାରିଥାନ୍ତେ ସେ ମୋ ଗାଆଁରେ ଅଛନ୍ତି; ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମା ।

ଚିତ୍ରକଳା ଶିକ୍ଷକ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଜଗବନ୍ଧୁ ନାୟକ ପ୍ରଥମ କରି ଏମିତି ଦୁଇ ଜଣ ଛାତ୍ର ପାଇ ବେଶ୍ ଖୁସି ଥିଲେ । ଯେମିତି କେବଳ କଳା ନୁହେଁ, ଆମର ପୁରା ପାଠର ଦାୟିତ୍ୱ ତାଙ୍କ ଉପରେ । ସବୁ ବିଷୟରେ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଆମକୁ କୌଣସି ଟିଉସନର ଆବଶ୍ୟକତା ନଥିଲା । ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ନେହୀ ଥିଲେ ଜଗବନ୍ଧୁ ସାର୍ । ମନେ ହୋଇଥିଲା ସେ ଆମ ଗୁରୁ, ଆମ ବାପା ଓ ମାଆ ମଧ୍ୟ ।

ମାୟାଧର ଜଣା ପଡୁଥିଲା ବୟସରେ ବଡ । ସେହି ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀରେ ତାହାର ନିଷ ଦାଢି ଉଣା ଅଧିକେ ଉଠିଥିଲା । ସେ ବଡ ଶ୍ରେଣୀର ପିଲା ଭଳି ଦେଖା ଯାଉଥିଲା । ଡେଙ୍ଗା ଓ ସୁଠାମ ଥିଲା ତା ଗଠନ, ଦେଖିବାକୁ ଖୁବ୍ ସୁନ୍ଦର । ସେ ବି ଭଲ ପାଉଥିଲା ରୁମରେ ରହି ଏକୁଟିଆ ନିଜ କାମ କରିବା ପାଇଁ । ଯାହା ଜଣା ପଡୁଥିଲା ପାଠରେ ସେ ଭାରି ପଛୁଆ । କିନ୍ତୁ ଚିତ୍ରକର ଭାବେ ସେ ଥିଲା ଅସମ୍ଭବ ଭାବେ ଦକ୍ଷ । ନିମିଷେକ ପାଇଁ ଦେଖିଲେ, ଅବିକଳ ଯେ କୌଣସି ଚିତ୍ର ଆଙ୍କି ପାରୁଥିଲା ସେ । କଳ୍ପନାରୁ ଆଙ୍କୁଥିଲା ଅଦ୍ଭୁତ ଚିତ୍ରାବଳୀ । ମୋ କଥା ଛାଡ, ଜଗବନ୍ଧୁ ସାର ବି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଯାଉଥିଲେ । କେବଳ ଚିତ୍ର ନୁହେଁ, ଭଳିକି ଭଳି ମୂର୍ତ୍ତି ଗଢିବା, ପଥରରେ କମକୁଟ ଚିତ୍ର ଖୋଦେଇ କରିବା  ଓ ପ୍ରତିମା ତିଆରି କରିବା, କାଲିଗ୍ରାଫି ଲେଖିବା ଓ ଟିକିଟିକି ଚିତ୍ର କରିବା ତା ପାଇଁ ଥିଲା ସହଜ । ବିଭିନ୍ନ ରଙ୍ଗର ମିଶ୍ରଣରେ ତା ଚାହୁଁଥିବା ରଙ୍ଗ ତିଆରି କରି ପାରୁଥିଲା ସେ । କଳାର ପ୍ରତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାହାର ସହଜାତ ଦଖଲ ଥିଲା । ସେ ଛାତ୍ର ନୁହେଁ ମାଷ୍ଟର ଆର୍ଟିଷ୍ଟ ଥିଲା ଯେମିତି ।

ଜଗବନ୍ଧୁ ସାର ଏକୁଟିଆ ମୋତେ କହିଥିଲେ, -ଦେଖ ସୁମନ ମୁଁ କିମ୍ବା ତୁ ମାୟାଧର ହୋଇ ପାରିବା ନାହିଁ । ତାଠୁ ଶିଖିବୁ । ତାକୁ ଈର୍ଷା କରିବୁ ନାହିଁ । ସେ ସାଧାରଣ ନୁହେଁ ଅସାଧାରଣ । ପ୍ରଥମରୁ ତାହାର ଏକ କଳାକୃତିରେ ସେ ଦେଖାଇଥିଲା ବାଦୁଡିଟିଏ ରାତିରେ ପିଜୁଳି ଖାଉଛି । ଲାଗୁଥିଲା ସତେ ଅବା ପୁନେଇର ରାତି, ବାଦୁଡିଟି ଦିଶୁଛି ଭିଜା ଜହ୍ନରେ ସ୍ପଷ୍ଟ । ଜଗବନ୍ଧୁ ସାର ସେ କୃତିକୁ ଦେଖି ଖୁସିରେ କାନ୍ଦି ପକାଇଲେ । ତାହା ମାତ୍ର ଆରମ୍ଭ ଥିଲା ।

କିନ୍ତୁ ପାଠର ଦାୟ ଧାର ଧରୁ ନଥିଲା । ମୁଁ ଚେତେଇ ଦେଲେ ମୋଠୁ କିଛି ବୁଝୁଥିଲା ଓ ଆଉ କିଛି ଗୃହ ପାଠ ଟିପି ନେଉଥିଲା । ମୋ ଠାରେ ତଥାପି କିଶୋର ଭାବନା ଉଦ୍ରେକ ହୋଇ ନଥାଏ । ତା ସହ ଗୋଟିଏ ରୁମରେ ରହିବାକୁ ମୋ ମନରେ ମିଶ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଆସୁଥିଲା । ଭଲ ଲାଗୁ ନଥିଲା କିନ୍ତୁ ମୁଁ ବିଚଳିତ ନଥିଲି । ଭାବୁଥିଲି ମୁଁ ନରହିଲେ ସେ ପାଠ କେମିତି କରିବ! ନିଜକୁ ବୁଝାଇ ଦେଉଥିଲି, ସେ ଗୋଟେ ମୋର ଭାଇ । ବହୁତ ସୁରକ୍ଷିତ ଲାଗୁଥିଲା ତା ପାଇଁ । ପୁଣି କେବେ କେବେ ଲାଜ ଲାଗୁଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଆଜି ମୁଁ ଭାବୁଛି, ଆମେ ଉଭୟଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତାରୁ ପରସ୍ପର ପରିପୁରକ ଭାବେ ଚଳିବା ପାଇଁ ଏମିତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭଗବାନ କରିଥିଲେ ।

ସେ ଥିଲା ଏକ ଆଭିଜାତ୍ୟ ପରିବାରର ଜଣେ ବିଧବା ମାଆଙ୍କ ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ । ମାଅଙ୍କୁ ଝୁରି ହେଉଥିଲା । ତା ଚିତ୍ର ବାଦ କିଛି କାମ ତାକୁ ଜଣା ନଥିଲା, ଗେହ୍ଲା ପୁଅ । ତାଙ୍କ ଗ୍ରାମ ପାଇକାଳୀ ଖୁବ୍ ଦୂର ନଥିଲା, ସେହି ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲାରେ । ମାଆ ଅନେକ ଥର ଆସି ବୁଲିଯାଉଥିଲେ । ଆମ ପାଇଁ ଢେର ଖାଦ୍ୟ ଜିନିଷ ଆଣୁଥିଲେ, କେଉଁଟି ସେହି ଦିନ ଖାଇବା ଜିନିଷ, ଆଉ କିଛି ଦୁଇ ଚାରି ଦିନ ରଖି ହେବ ଏବଂ କିଛି ରଖି ହେବ ଲମ୍ବା ସମୟ; କେତେ ହାତଗଢା ପିଠା ମିଠା ଓ ଇତ୍ୟାଦି, ଫଳ, ବିସ୍କୁଟ, ଚେନାଚୁର, ଚୁଡା, ମୁଢି, ଉଖୁଡା ଓ କେତେକଣ । ଆମେ ଦୁହେଁ ଯେତେ ଖାଇଲେ ମଧ୍ୟ ସରିବା ପୂର୍ବରୁ ପୁଣି ଆଣି ଆସୁଥିଲେ । ମାୟାଧରର ମଇଳା ପୋଷାକ ତକ ନେଇ ଯାଉଥିଲେ ଓ ସଫା ପୋଷାକ ଦେଇ ଯାଉଥିଲେ । ଅସଲ କଥା ହେଲା ପୁଅକୁ ନଦେଖିଲେ ତାଙ୍କ ମନ ହା ହୁତାଶନ ହୋଇ ଯାଉଥିଲା । ସେ ମୋତେ କହୁଥିଲେ, -ତୁ ବି ମୋର ଗୋଟିଏ ପୁଅ, ତୁମ ଘର ଏତେ ଦୂର, ତୁ ଛୁଟି ହେଲେ ଆମ ଘରକୁ ଚାଲି ଆସିବୁ ମାୟା ସାଙ୍ଗରେ । ମୋଠୁ ମାଆ ଡାକ ଆଦାୟ କରି ନେଇଥିଲା ତାଙ୍କ ସ୍ନେହ । 

ଦିନେ ପଚାରିଲି, - ମାଆ! ମାୟାଧର ଖାଇବାବେଳେ ମୁହଁ ବିଲିବିଲା କରି ଦେଉଛି, ଠିକ୍ ଭାବେ ଖାଇ ଜାଣୁନି, ଭାତକୁ ଛୋଟ ପିଲା ଭଳି ଥାଳି କଡକୁ ବାହି ଦେଉଛି । ଏଡେ ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ରକରର ଧାଡିସାଡି ଏମିତି ବଙ୍କା କାହିଁକି ହେଉଛି?

ମାଆ ହସିଲେ ଓ ତାପରେ କାନ୍ଦିଲେ । - ଦୁଷ୍ଟ ପିଲାଟା, ବାପା ଚାଲିଗଲେ, ବାପାକୁ ଚିହ୍ନି ନାହିଁ ସେ । ମୁଁ ଆଉ କଣ କରିଥାନ୍ତି! ଦୁନିଆର ସବୁ ସେନେହ ତାରି ଉପରେ ଅଜାଡି ପକାଇଲି । ଏଠିକୁ ଆସିଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିନଟିଏ ହାତରେ ଖାଇ ନଥିଲା । ସେମିତି ଗୁମ୍‌ମାରି ବସିଥିବ । ନଖୋଇଲେ ଖାଇବ ନାହିଁ । ନଡାକିଲେ ତା ଚିତ୍ର ଅଙ୍କା ବନ୍ଦ ହେବ ନାହିଁ । କେତେ ଜାତିକା ଚିତ୍ର ଆଙ୍କୁଥିବ । ଆମ ପୂର୍ବ ପୁରୁଷଙ୍କ ତୈଳ ଚିତ୍ର ତିଆରି କରୁଥିବ । ତା ବାପାଙ୍କ ଖଣ୍ଡିଏ ଫଟୋ ପାଇଗଲା ଯେ ତାଙ୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବୟସର ଛବିଗୁଡା ମନରୁ ଆଙ୍କିଦେଲା । ତା ରଙ୍ଗତୁଳୀ ଭଲ ତ ସିଏ ଭଲ । ମୁଁ କନ୍ଦାକଟା କଲେ ଯାଇ ବହି ଲେଉଟାଇବ । ହଁ ବାପା ସୁମନ, ଏ ଦୂରକୁ ଆସିବା ତା ପାଇଁ ଏକ ବରଦାନ । ଏଣିକି ସବୁ ଶିଖିବ । ଆଉ ପିଲାଙ୍କୁ ଦେଖି ପାଠ ପଢିବ । ତୁ ସବୁବେଳେ ତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଉଥିବୁ ପାଠ କଥା ।

ମତେ ଲାଗୁଥିଲା, ମାଆ ମୋ ଦାୟିତ୍ୱରେ ତାକୁ ଛାଡି ଯାଉଥିଲେ । ମତେ ଅହୁରି ମଧ୍ୟ ଲାଗୁଥିଲା, ଅକୁହା ଭାବରେ ମୁଁ ବି ଥିଲି ମାୟାଧର ଦାୟିତ୍ୱରେ । ଜାଣେନି ମୋ ଅଭିନୟ କେତେ ନିଖୁଣ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ମାୟାଧର କେବେ ମୋତେ ସଚେତନ କରୁନଥିଲା କି; ସୁମନ ତୁ ଏମିତି ଚାଲ, ସେମିତି ରଙ୍ଗଢଙ୍ଗ ହୋ’ନି, ଆଖିରେ କଜ୍ଜ୍ୱଳ ଲଗାନି ।

କଜ୍ଜ୍ୱଳ ଲଗାଇବା ଥିଲାମୋ ଅଭିନୟର ଏକ ମାତ୍ର ବ୍ୟତିକ୍ରମ । ଥରେ ମାଆଙ୍କୁ କହିଥିଲି, -ମାଆ, ମୋ ବୋଉ କହେ କଜ୍ଜ୍ୱଳ ଲଗାଇଲେ ଆଖି ଥଣ୍ଡାରହେ । ଘିଅ ଦୀପରୁ ସେ କଜ୍ଜ୍ୱଳ ତିଆରି କରେ ।

ମାଆ ସତ ମଣିଲେ, ପର ଥର ମୋ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ହାତ ତିଆରି କଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆଣିଦେଲେ । 

ମୁଁ ଲଗାଇଲେ ମାୟାଧର କିଛି କହେନି । ସେ ନକହୁଥିବାରୁ କିମ୍ବା ସମସ୍ତେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ଯାଇଥିବାରୁ ଏ କଥା ନଜର କରି ପାରୁ ନଥିଲେ । ମତେ ଖୁବ୍ ଭଲ ଲାଗେ । ଅନ୍ୟଥା ମୋ ଅଭିନୟ ଥାଏ ନିଖୁଣ ଯାହା ମୋ ଅସଲି ପରିଚୟକୁ ଲୁଚାଇ ଦିଏ ବୋଲି ମୁଁ ସେବେ ଭାବୁଥିଲି, ଆଜି ସେମିତି ଭାବୁନି ଅବଶ୍ୟ । ମୋ ଇଛା ଥାଉକି ନଥାଉ ଫୁଟବଲ ଖେଳେ । ତହିଁରେ ବି ମୁଁ ସରସ ଥାଏ । ଓଡିଶାର ଝିଅ ମାନେ ଭାରତୀୟ ମହିଳା ଫୁଟବଲ ଦଳରେ ସାମିଲ ହୋଇଥାନ୍ତି, ମୋତେ ଲାଗୁଥିଲା ମୁଁ ବି ପାରିଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ନା ମୁଁ ତ ସେ କୁଳରେ ନୁହେଁ । ସେ ସମୟରେ ଏକ ଗୀତ ବାଜୁଥିଲା, ଦିନରେ ମଳୟ ଆମେ ରାତିରେ ମାଳତୀ.....ହଇରେ ବିଧାତା ତୁ ଏ କି କଲୁ । ମତେ ଖୁବ୍ ଚିଡି ଲାଗୁଥିଲା ସେ ଗୀତ ବାଜିଲେ । ଦିନରେ ହେଉ କି ରାତିରେ ସବୁବେଳେ ମୁଁ ମୋ ଭଳିଆ, ଆମ ଗାଆଁରେ ଆଉ ଜଣେ ଅଛି ମୋ ଭଳିଆ, ସେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମା । ମନେ ମନେ ଭାବିଲି, ନା, ମୁଁ କେବେ ବିଧାତାକୁ; ଏ କି କଲୁ ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବି ନାହିଁ । ମୋ ପାଇଁ ଟାଟା କମ୍ପାନୀର ବୃତ୍ତି ଥିଲା ବିଧାତା । ସମସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଭରଣା କଲାପରେ ମଧ୍ୟ ହାତ ଖର୍ଚ୍ଚ ମିଳୁଥିଲା ମାସକୁ ପନ୍ଦର ଟଙ୍କା । ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାର ଉପାୟ ନଥିଲା । ଦିନେ ମାଆଙ୍କ ପାଇଁ କିଣି ଆଣିଥିଲି ଅଠର ଟଙ୍କାରେ ସୁନ୍ଦର ହଳେ ଚପଲ । ମାଆ ଖୁସି ହେଲେ ବୋଲି ବୁଝିଲି । ମାଆଙ୍କ ପୁରୁଣା ଚଟି ଆମ ରୁମରେ ରହିଗଲା, ମୁଁ ବି ଖୁସ୍ ।

ସତରେ କଣ ମୋର ପରିଚୟ ଲୁଚିଯାଏ? ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଅନ୍ତେବାସୀର ଦେହ ପା ଖରାପ ହେଲେ ମୋ ମନ ବିଚଳିତ ହୁଏ, ତା ମାଆଠୁ ସେ ବି ଦୂରରେ ଅଛି ମୋ ଭଳିଆ, କେତେ କଷ୍ଟ ପାଉଥିବ ବିଚରା । ନିଜକୁ ରୋକି ପାରେନା, ତା ସେବାଯତ୍ନ କରିବାକୁ ପହଞ୍ଚି ଯାଏ । ସାଙ୍ଗମାନେ ମୁଣ୍ଡ ବିନ୍ଧୁଥିଲେ ଅମୃତାଞ୍ଜନ ଧରି ମୋ ପାଖରେ ହାଜର ହୁଅନ୍ତି ।  ସମସ୍ତେ ଓ ସମସ୍ତଙ୍କ ପରିବାର ତଥା ଆମ ଛାତ୍ରାବାସର ଅଧୀକ୍ଷକ ମୋର ଏହି ବ୍ୟବହାରକୁ ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତି । ମୋ ପଛରେ କେହି କିଛି କଥା ହେଉଥିବାର ମୋର ସନ୍ଦେହ ଧୀରେ ଧୀରେ ଦୂର ହୋଇଯାଏ ।  ମୋ ପରିସ୍ଥିତି ସହ ମୁଁ ସୁଖରେ ସହାବସ୍ଥାନ କରିଥାଏ । ସାଥୀ ଯାହାର ମାୟାଧର, କିବା ତା ଦୁନିଆକୁ ଡର । 

୩

ମାୟାଧର ଆମ କୋଠରୀରେ କିଛି କରେନି । ସେ ତ ଥାଳି ଧୋଇବ ଯେ ଅଇଁଠା ଲାଗିଥିବ । ମୁଁ ଆଉଥରେ ଧୋଇଦିଏ ତା ଥାଳି । ମୁଁ ନ ଓଳାଇଲେ ଘର ସେମିତି ପଡିଥାଏ । ଘରଟିର ସାଜସଜା ଦେଖି ଅନ୍ୟ ପିଲାଏ ଭାବନ୍ତି; ଦୁହେଁ କଳାକାର ଯେହେତୁ କୋଠରୀକୁ ବି ସେମିତି ରଖିଛନ୍ତି । ମୁଁ ବାହାଦୁରୀ ଦେଖାଇ କହିବାର ଅବକାଶ ନଥାଏ, ତା ଚିତ୍ରାଙ୍କନ ଭଲ ତ ମାୟାଧର ଭଲ, ଆଉ ତା ବାଦ ସେ କିଛି ଜାଣେନି । ଅସନା ଲୁଗା ଓ ମୋଜା ମୋତେ ଖୁବ୍ ବିରକ୍ତ ଲାଗେ । ଝାଳ ଗନ୍ଧ ମୁଁ ସହି ପାରେନା । ବିଶେଷ କରି ମାୟାଧରର ଝାଳ ଗନ୍ଧ ଉତ୍କଟ ଜଣାପଡେ । ମୁଁ ପ୍ରତିଦିନ ଆମ ଉଭୟଙ୍କ ଲୁଗାପଟା ଭୋର ସମୟରେ ସଫା କରିଦିଏ । ସେ ପ୍ରଥମେ ମୋତେ ବାରଣ କରୁଥିଲା ଏତେ ସବୁ କରିବାକୁ । ପରେ ତା ଦେହସୁହା ହୋଇଗଲା । କହେ, - ଯା କରୁଛୁ କର, ତୁ ଆଉ କେଉଁ ପର କି? ମାଆ ଖୁସି ହୁଅନ୍ତି କି ମାୟାଧର ଏଣିକି ନିଜ କାମ ନିଜେ କରି ଶିଖିଲାଣି । ଅସଲ କଥା ମୁଁ ତ କହେନି, ମାୟା ବି ଭୁଲିଯାଏ କହିବାକୁ । ସେ ଏକ ଅନ୍ୟ ଜଗତର ମଣିଷ ।

ଥରେ ମାଆ ଦେଇ ଯାଇଥିଲେ  ନଡିଆ-କୋରା, ବାଡି କଦଳୀ ଓ ଛେନା । ମୁଁ ଚୁଡା ସହ ଚକଟି ଥାଏ ଏସବୁ । ଖୁବ୍ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ମୋ ଖିଆ ସରିଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଆରମ୍ଭ କରି ନଥାଏ । ନିମଗ୍ନ ଥାଏ ଏକ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଅଙ୍କନରେ । ଜଣେ କଳାକାର ହିସାବରେ ମୁଁ ବୁଝି ସାରିଥାଏ, ମାୟାର ଏକାଗ୍ରତାର ଗୁରୁତ୍ୱ । ଏପଟେଏଡେ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଜଳଖିଆ ଫୁଲିଯିବ, ଆଉ ଭଲ ଲାଗିବ ନାହିଁ । ମୁଁ ତା ଡାହାଣ କଡରେ ଠିଆ ହୋଇ ଧୀରେ ଧୀରେ ତାକୁ ଖୁଆଇ ଦେଲି । ମନେହେଲା ଛୋଟ ପିଲାଟିଏ ଯେମିତି କେଉଁ କଥାରେ ଭୁଲିଯାଇ ମାଆ ହାତରୁ ଖାଇ ଚାଲିଛି ନିଜ ଅଜାଣତରେ । ସେ ଆଁ କରି ଦେଉଛି ମୁଁ ଖୋଇ ଦେଉଛି । ସେ ତା କଳାରେ ବିଭୋର ହୋଇଯିବା ମୋ ପାଇଁ ଆଉ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କିଛି ନଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଅତିଶୟ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା ମୋ ନିଜ ମନର ଆନନ୍ଦ । ବିନ୍ଦୁଏ ବି ଖାଦ୍ୟ ନଷ୍ଟ ହେଲାନି । ମୋ ଆଙ୍ଗୁଳି ଚାଟି ସଫା କରିଦେଲା । ମୁଁ ଏକ ସଫା ଗାମୁଛା ନେଇ ତା ମୁହଁ ପୋଛି ଦେଲି ।

ଜୀବନ ସାରା ଏ କଥା ଦେଇଛି ମୋତେ ପ୍ରଚୁର ଆନନ୍ଦ । ସତେ ଅବା ମୁଁ ସେଦିନ ସେ ଛୋଟ ବୟସରେ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲି ଯଶୋଦା, ଖୋଇ ଦେଉଥିଲି ସ୍ୱୟଂ ମାୟାଧର ବାଳଗୋପାଳକୁ ।

ସେଦିନର ଚିତ୍ରଟି ଥିଲା ବେଶ୍ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଯାହାକୁ ବୁଝିବାକୁ ମୋତେ ବହୁ ବର୍ଷ ଲାଗିଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଯାହା ବୁଝିଥିଲି ତାହା ବି ଥିଲା ଚମତ୍କାର । ଜଳ ପ୍ରପାତଟି ସୁଉଚ୍ଚ, ଏହାର ବାମ କଡରେ ସ୍ୱଛନ୍ଦରେ ଚରୁଛନ୍ତି ପୁଳାଏ ହରିଣ, ଶଶକ ଓ ଅନ୍ୟ ତୃଣଭୋଜୀ, ଡାହାଣ ପାଖରେ ଦଳେ ବ୍ୟାଘ୍ର ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରୁ ଚାହିଁ ରହିଛନ୍ତି ସେ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କୁ । ଝରଣା ଅତିକ୍ରମ କରିବା ସେଠାରେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଖାଦ୍ୟ ଓ ଖାଦକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାଚୀର ପ୍ରାୟ ଏକ ତୃତୀୟ ଶକ୍ତି ।

ଜଗବନ୍ଧୁ ସାର୍ ସେ କଳାଟିକୁ ପଠାଇଲେ ସର୍ବ ଭାରତୀୟ ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ପତ୍ରିକାକୁ । ଏହା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ମାୟାଧରକୁ ପରିଚିତ କରାଇଲା ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରରେ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ତଥା ଓଡିଶାର ସୁନାମ ହେଲା । ସେ ଚିତ୍ରର ତଳେ ଲେଖାଥିଲା "ସୁମନ ମାୟାଧର" । ସମସ୍ତେ ଭାବିଲେ ଆମେ ମିଶିକି କରିଛୁ । ସୁମନ ଅଂଶଟି ଥାଏ ଝରଣାର ପାଣି ଉପରେ ଖୁବ ଉଜ୍ଜଳ ରଙ୍ଗରେ ଓ ମାୟାଧର ଥାଏ ସବୁଜିମା ଉପରେ ଏକ ହାଲୁକା ରଙ୍ଗରେ । ମୁଁ ଉପର ମନରେ ବିରକ୍ତ ହେବାରୁ ମୋତେ ସେ ବୁଝାଇ ଦେଲା; ଯଦି କାଳେ ମୁଁ ତା ଧ୍ୟାନ ଭାଙ୍ଗି ଥାନ୍ତି ତାହେଲେ ଏ ଚିତ୍ର ହାତରୁ ଖସି ଯାଇଥାନ୍ତା ।

- ତୁ ତାହେଲେ ଜାଣିଥିଲୁ ମୋ ଖୋଇଦେବା!

- ନା ସଚେତନ ନୁହେଁ । ମୁଁ ଥିଲି ମୋ ରାଜ୍ୟରେ କିନ୍ତୁ ମୋର ମନେ ହେଉଥିଲା ମୁଁ ଯେମିତି କଣ ଏକ ଆନନ୍ଦମୟ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଛି, ଯେଉଁଠି ତୁ ବି ଅଛୁ । ଅବଶ୍ୟ ସେଦିନର ସେ କାମ ସରିଲା ପରେ ମୁଁ ବୁଝିଗଲି ଯେ ମୁଁ ଖାଇସାରିଛି । ମୁଁ କୁଳି କରି ମୁଁହ ଧୋଇ ନଥିଲି?

ତା କଥାରେ ମୋତେ ସାମନ୍ୟ ଲାଜ ଲାଗିଲା । ସେତେବେଳକୁ ନବମ ଶ୍ରେଣୀର ଶେଷ ଭାଗ, ଲାଜ ନଲାଗିବ କେମିତି! ଅଧିକନ୍ତୁ ଲାଗିଲା ହଁ, ଏ ସୁମନ ମାୟାଧର ନାମ ଯଥାର୍ଥ ହୋଇଛି । ପରସ୍ପର ଲେଣ ଦେଣର ଏକ କୋଠରୀ ମଧ୍ୟରେ ଆମ ଚଳନି ସହଜ ହୋଇ ଉଠିଲା

ଏଣିକି ତା ଚିତ୍ରାଙ୍କନରେ ମୁଁ ଟିକେ ଅଧେ ସହଯୋଗ କଲି । ବାହାର ଦୁନିଆ ଜାଣିଲା ସୁମନ ମାୟାଧର ଜଣେ ହିଁ ଚିତ୍ରକର । ଏହାସତ୍ୟ, ସୁମନ ମାୟାଧର ନାମଟି ଦେଖିଲେ ମୋ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିଶେଷ ମୁଁ ଟି ଉଲ୍ଲସିତ ହେଉଥିଲା ।

ବଡ ହେଲାପରେ ବୁଝିଲି,ସ୍ୱାଭିମାନ ଓ ଈର୍ଷାଠାରୁ ସେନେହ କଡେ ବଳବାନ ସତେ ।

ଅଧିକାଂଶ ଛୁଟିରେ ମୁଁ ତା ସାଥିରେ ଯାଉଥିଲି, ମାଆ ଏକୁଟିଆ ଓ ପାଇକାଳୀ ପାଖ ଦୃଷ୍ଟିରୁ । ତାଙ୍କ ଘରବାଡିର ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପରିପାଟୀ ମୋତେ ଭଲ ଲାଗୁଥିଲା । ମୋ ପରିବାର ଲୋକେ କେବେ ମୋତେ ଚିଠି ଲେଖି ଡାକୁନଥିଲେ । ମୋ ଘର ବାହୁଡା ସେମାନେ ଚାହୁଁଥିଲେ କି ନାହିଁ ଜାଣେନା । କାହିଁକି ନ ଚାହିଁବେ? ସୁୁମନ ତ ତାଙ୍କ ଚାହିଁବା ମୁତାବକ ସୁଧୁରି ଯାଇଛି । ଯଦି କେବେ ମହୁଲକୁସୁମ ଯାଏ ଶୀଘ୍ର ଫେରିଆସେ । ମାୟାଧର ଓ ତାଙ୍କ ପରିବାର କଥା କହେ । କେହି ମୋତେ କହନ୍ତି ନାହିଁ ତୋ ସାଙ୍ଗକୁ ଧରି ଆସିବୁ । ମୁଁ ଭାବେ ଆମର ଗରିବ ଘର ବୋଲି ସମସ୍ତେ ସଙ୍କୁଚିତ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି କିମ୍ବା ଡରନ୍ତି,କାଳେ ମାୟାଧର ଗାଆଁରୁ ଶୁଣି ନେବ ସୁମନ ମାଇଚିଆଟା ପରା । ତଥାପି କେବେ କେବେ ମନରେ କ୍ଷୋଭ ଆସେ, ମୋର ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ମୋ ପରିବାର କୁଣ୍ଠିତ । ପର ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ନିଜକୁ ବୁଝାଇ ଦିଏ ନା ସେମିତି ନୁହେଁ, ଘରେ ଓ ଗାଁଆରେ କେତେ କଥା ମତେ ପଚାରୁଛନ୍ତି; ରାଜଧାନୀ ବାବଦରେ, ସ୍କୁଲରେ ପଢାପଢି ବାବଦରେ । ମୋ ବାହାବା କରନ୍ତି । ତଥାପି ତହିଁରେ ଏମିତିକରି କହିଥାନ୍ତି ସତେ ଅବା ମୋ ଉନ୍ନତିଟି ଏକ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ।

“ତଥାପି କାହିଁକି?” 

ଏ ଭାବନାଟି ମୋ ମନରୁ କେବେ ଛାଡି ଯାଇନି । ଏ ଭାବନା କେମିତି ଓ କେବେ ଯିବ ସେକଥା ମୋ କିଶୋର ମନ ଭାବୁଥିଲା । ମତେ ବୟସ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ପରିପକ୍ୱ କରୁଥିଲା । କ଼ହି ପାରିବି ନାହିଁ ଏକଥା ମୁଁ ସତରେ କଣ ସେକାଳେ ଭାବୁଥିଲି ନା ଏବେ ଲେଖୁ ଲେଖୁ ଲେଖି ଦେଉଛି!

 ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଦଶହରା ଛୁଟିରେ ମାଆଙ୍କ ଅନୁମତି ନେଇ ମାୟାଧରକୁ ସାଥିରେ ନେଇଗଲି ଆମ ଘରକୁ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ । ଆମ ପାଖରେ ତ ଅନେକ ସଞ୍ଚୟଥାଏ । ତାହା ସ୍ୱଭାବିକ ଭାବରେ ଏକ କୋଠ ସମ୍ପତ୍ତି ହୋଇଯାଇଥାଏ । ମାୟାଧର ଖୁବ୍ ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇଥାଏ ମୋ ପରିବାରକୁ ଦେଖିବାକୁ । ହୁଣ୍ଡାଟିଏ, ତା ମୁଣ୍ଡରେ ପୁଣି ଏତେ ସାମାଜିକ ଭାବନା । ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉପହାର କିଣି ଆଣିଲା, ମୁଁ ଆଗରୁ ଯାହା ନିଏ ତାହାଠୁ ବହୁତ ଭଲ । ମତେ ଲାଗିଲା ହଁ ସେମାନେ ଖୁସିହେବେ । ଭଉଣୀ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେତେ ସଜବାଜ ଚିଜ କିଣିଲା ବେଳେ ମୋ ମନରେ ଖୁସି ଆସୁଥିଲା, ମୋତେ ଲୁଚାଉଥିଲ ନା! ତଥାପି ଭୟ ଥାଏ, ଏଡେ ଆଗ୍ରହରେ ଭାଇ ଭଉଣୀ ନଥିବା, ବାପା ଛେଉଣ୍ଡ ସାଙ୍ଗଟିକୁ ନେଉଛି, ତାକୁ ଆଦର ମିଳିବତ! ସମାଜ ମୋ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ହୀନମନ୍ୟତାରୁ ମୁକୁଳିବା ମୋ ପାଇଁ ବୋଧହୁଏ ସେଦିନ ପ୍ରଥମ କରି ହୋଇଥିଲା ଏକ ଆହ୍ୱାନ ।  ମତେ ଏକଥା ବି ଲାଗୁଥିଲା ମୋ ନିଜ ଲୋକଙ୍କୁ ମୁଁ ଉପହାର ନାମରେ ଲା‌ଞ୍ଚ ଦେଉନି ତ, ଭଲପାଇବାକୁ କିଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁନି ତ! ଏମିତି ବୁଢିଆଣୀ ଜାଲରେ କାହିଁକି ମୋ ମନ ଛନ୍ଦି ହୋଇଯାଇଛି? ଏତେ ସାଙ୍ଗ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏସବୁ ଅସହ୍ୟ କଥା ମାୟାଧରକୁ ବି କହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଜଣେ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ଆପଣା ଗୃହକୁ ଡାକି ନେବା ମୋ ପାଇଁ ଯେମିତି ଅଗ୍ନି ପରୀକ୍ଷା । ଅନେକ ପରୀକ୍ଷାରୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଏ ମନଟି ନିଶ୍ଚିତ ଅସାଧାରଣ ମନେ ହେଉଥିଲା । ହୀନ ଭାବନା ଅପେକ୍ଷା ନିଜ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନବୋଧ ଓ ଆତ୍ମବଳ ଅନେକ ଗୁଣରେ ଅଧିକ ଥିଲା । ଏହା ଯେମିତି ଯୋଗାଉଥିଲା ନିରନ୍ତର ଜଳିବା ପାଇଁ ଇନ୍ଧନ । ସେ ଜ୍ୱଳନ ତାପ ହୋଇ ମୋତେ ଜାଳୁ ନଥିଲା ବରଂ ଆଲୋକ ହୋଇ ପଥ ଦେଖାଉଥିଲା ।

ଘରେ କିନ୍ତୁ ଆମକୁ ଦେଖି ଖୁବ୍ ଖୁସି ହେଲେ । ଭାବିଲେ ମାୟାଧର ସହ ମିଶି ମୁଁ ବହୁତ ମାର୍ଜିତ ହୋଇଯାଇଛି । ମାୟାକୁ ସେମାନେ ସ୍ନେହରେ ବାନ୍ଧି ପକାଇଲେ ।

 ଭଲ ଅବା ମନ୍ଦ ଜାଣେନି, ଘଟଣାଟିଏ ଘଟିବାର ଥିଲା । ଦଶହରା ପଛକୁ ଆସେ ଗଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା । ଆମ ଗାଆଁରେ ସବୁବର୍ଷ ଦୁଇଟି ନାଟକ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ହୁଏ । ନାୟିକା ଅଭିନୟ କରନ୍ତି ପୁଅ ପିଲାମାନେ । ନାୟିକାର ଦେହ ଭୟଙ୍କର ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇଗଲା ନାଟ ଆଉ ପାଞ୍ଚ ଦିନ ଥାଏ । ଆମେ ଦୁଇଜଣ କେତେଥର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଅଭିନୟ ଦେଖିଥିଲୁ । ହଠାତ ମୋତେ କୁହାଗଲା ହିରୋଇନ ଭାବେ ଅଭିନୟ କରିବାକୁ । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ମୁଁ କାଳେ ଅନାୟସରେ ପାରିବି । ମୁଁ ଆଦୌ ରାଜିହେଲି ନାହିଁ । ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଚିରଞ୍ଜୀବି ଦାଦା, ମୋ ଘରଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ଅଳିକଲେ ମୋତେ ବୁଝାଇବା ପାଇଁ । ଅନ୍ୟ ସେମିତି କିଛି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା । ମୁଁ ପାରିବି ଏକଥା କାହିଁକି କହୁଥିଲେ ତାହା କାଳେ ମାୟାଧର ଜାଣିଯିବ, ସେ ଭୟ ମୋର ଥିଲା । ସେ କାହୁଁ ଜାଣିବ ମୋତେ ନେଇ ଏତେ କଥା ଅଛି! ଘର ଲୋକେ ମତେ ରାଜି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । – କରିଦେ, ନଚେତ୍ ଡ୍ରାମା ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବ ।

ଅଛା!

ତଥାପି ରାଜି ହେଲିନାହିଁ । ପରିବାର ଭାବିଲା ଗୋଟାପଣେ ତାଙ୍କ ପୁଅକୁ ଫେରି ପାଇଛନ୍ତି । ସେଇଥିପାଇଁ ବୋଧେ ତାଙ୍କର ଆଉ ଭୟ ନଥିଲା ମୋତେ ନାୟିକା କରାଇବା ପାଇଁ ।

ମୁଁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅଜଣାତରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀମା ପାଖକୁ ଗଲି, ତାଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ମାଗିଲି । ସେ କହିଲେ, - ଯା ମାଆ, ଖୁସିର ଏକ ଅବସର ମିଳିଛି, ଉପଭୋଗକର ।

ପ୍ରକୃତରେ ହିରୋଇନ ହେବା ମୋ ପାଇଁ ଆଦୌ କଷ୍ଟକର ନଥିଲା । ମୁଁ କେବଳ ଢଙ୍ଗ କାଢିଲି ଯେ ମୋ ଇଛା ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୋ ପରିବାର ଓ ଗାଆଁବାଲାଙ୍କ ମନ ରଖିବାକୁ ଏ ଅଭିନୟ କରୁଛି । ବରଂ ମୁଁ ଭାବୁଥିଲି ଅଭିନୟ ଜୀବନରୁ ଅବ୍ୟାହତି ନେଇ କିଛି କ୍ଷଣ ସତ ଜୀବନକୁ ଆପଣେଇବାର ସୁଯୋଗ ଆସିଛି । ମାୟାଧରର ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏସବୁ ଘଟୁଥିବାରୁ ମତେ ସାମାନ୍ୟ ଲାଜ ଲାଗୁଥିଲା କିନ୍ତୁ ସେ ଲଜ୍ଜା ମଧ୍ୟରେ ଖୁସି ପୁଳାଏ ଅନୁଭବ କରୁଥିଲି । ଜଣେ ଏତେ ବଡ ଚିତ୍ରକର ମୋତେ ସାଜସଜାରେ ଦେଖୁ ।

ଗଜୁରି ଉଠୁଥିବା ନିଷ ଦାଢିକୁ ସଫା କରି ମୁହଁକୁ ଚିକ୍କଣ କଲାପରେ ମୋ ମଧ୍ୟର କିଶୋରୀଟି ଶିହରି ଉଠିଲା । ଆହୁରି ରୋମାଞ୍ଚିତ ହେଲି ମାୟା ଯେତେବେଳେ ମୋ ହାତରେ ଖୁବ୍ ସୁନ୍ଦର ମେହେନ୍ଦୀ କରିଦେଲା ଓ ମୋ ମେକଅପ ଭରା ମୁହଁ ଉପରେ କିଛି ତୁଳୀର ଯାଦୁ କଲା ।

ଦୁଇ ରାତି ଦୁଇ ନାୟିକା ଭୂମିକାରେ ସବୁ କଳାକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକ ପୁରସ୍କାର ଓ ପ୍ରଶଂସା ମିଳିଥିଲା ମୋତେ ।

ଅଭିନୟ ସରିଲା । ମନର ଖୁସିକୁ ଲୁଚାଇ ଦେଇ ବିରକ୍ତ ହେଲି ପରିବାର ଉପରେ । ସ୍କୁଲ୍ ଖୋଲିବ, ହାତରୁ ମେହେନ୍ଦୀ ଦାଗ ଲିଭି ନଥିବ । ପୁଳାଏ ମେହେନ୍ଦୀ ତିଆରି କଲି ଦୁଇହାତରେ ବୋଳି ପକାଇଲି । ଶିଳ୍ପୀ ମାୟାଧରର ଯାଦୁକୁ ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଭାବେ ଲୁଚାଇ ଦେଲି । ଚମତ୍କାର ଭାବେ ଅଭିନୟ ଜଗତକୁ ଫେରିଲି ସିନା ହୃଦୟ ମୋର ବିଦିର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା । ମନେ ମନେ ଶିଳ୍ପୀକୁ କ୍ଷମା ମାଗିନେଲି । ଘରଲୋକେ ଏକଦମ ଖୁସି ତାଙ୍କ ସୁମନ ଏବେ ଗୋଟାପଣେ ସୁନାପୁଅ ।

ଜାଣେନି ଆମ ଗାଆଁ ବୁଲିଯିବାରେ ମାୟାଧରର ଅନୁଭୂତି କିଭଳି ରହିଲା । ନାଟକରେ ମୋର ପାରଦର୍ଶିତାକୁ ନେଇ କେହି ତାକୁ କିଛି କହିଛନ୍ତିକି? ଡର ବି ଲାଗୁଥାଏ ଭଲ ବି ଲାଗୁଥାଏ । ସେ ମୋର ଏତେ ପ୍ରିୟ ସାଙ୍ଗ, ମୋତେ ଚିହ୍ନିଲେ ଚିହ୍ନୁ । ହେଲେ ସେ କୌଣସି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଲା ନାହିଁ । ଅନ୍ୟ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ଜଣାଇଲା ନାହିଁ ଯେ ମୁଁ ନାୟିକା ହୋଇଥିଲି । ହଁ ଭାବିଥିବ, ମୋତେ କାଳେ ଲାଜ ଲାଗିବ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲି, ଆମ ଗାଆଁରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୂଜାରେ ଏକ ବଡ ମେହେନ୍ଦୀ ପର୍ବହୁଏ । ମାଣ୍ଡିଆରେ ମେହେନ୍ଦୀ ଗୋଳାଇବା ଦାୟିତ୍ୱ ଏଥର ମୋ ପାଳିରେ ପଡିଥିଲା ।